Signaleren en preventie van huidkanker

Door Carla Uppelschoten, Directeur U-Consultancy

Het aantal patiënten met huidkanker stijgt snel en zal de komende jaren blijven stijgen, dat blijkt uit het rapport ‘Huidkanker in Nederland’ van Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Om de stijging van huidkanker af te remmen is effectieve preventie nodig. Minder blootstelling aan de zon en zonnebank en zorgvuldig gebruik van zonnebrandcrème kunnen de stijging van huidkanker stoppen.

Om de impact van huidkanker in Nederland te reduceren, is een nationaal plan van aanpak nodig dat verschillende vormen van preventie alsook de (organisatie van) zorg omvat. Ook voor schoonheidsspecialisten zijn preventieve maatregelen en het geven van voorlichting over risicofactoren en gedrag een belangrijk aandachtspunt bij de preventie van huidkanker. Het is als schoonheidsspecialist steeds belangrijker dat je kennis hebt over huidkanker. Door de snelle toename van huidkanker is het belangrijk dat vlekjes en plekjes in een vroeg stadium worden herkend. In de salon zie je in een vroeg stadia cliënten met huidkanker. Wanneer je meer kennis hebt over deze vlekjes en plekjes, kun je de juiste informatie geven aan je cliënten en doorverwijzen naar artsen.

Cijfers 

Uit cijfers van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) blijkt dat in 2019 bijna 73.000 mensen in Nederland de diagnose huidkanker kregen. Dat is meer dan de helft van alle kankergevallen. Niet alleen de zonnebank, maar ook overmatige blootstelling aan de ‘echte’ zon is één van de voornaamste veroorzakers. We hebben allemaal zon nodig, maar niet te veel want dan krijgt de huid het moeilijk. Een tolerantie opbouwen voor de zon is goed, maar geef niet het advies dat te doen met de zonnebank. Begin met het opbouwen van een tolerantie door gewoon af en toe eens buiten te wandelen. Ook al zie je de zon niet, hij is er wel. Helemaal in de lente is deze zeker krachtig genoeg om je langzaam voor te bereiden op de kracht van de zomerzon. Bij gebruik van een zonnebank wordt je huid in korte tijd blootgesteld aan een grote dosis uv-licht. Meer uv-straling betekent meer risico op huidkanker. De zonnebank is niet de manier om aan vitamine D te komen. Het is vele malen beter om buiten een rondje te lopen, of je vitamine D op peil te houden uit voeding of slik indien nodig tabletten.

Huidkanker meest voorkomende vorm in Nederland

Overmatige blootstelling aan UV-straling afkomstig van zon en/of zonnebank is de belangrijkste oorzaak van huidkanker. Ondanks toegenomen voorlichting ten aanzien van de risico’s van UV-straling, blijft de incidentie van huidkanker in Nederland stijgen. Deze stijging is veel groter dan verwacht op basis van de vergrijzing van de Nederlandse bevolking. Het basaalcelcarcinoom komt verreweg het meeste voor met ongeveer 50.000 mensen met een nieuwe diagnose per jaar. Na basaalcelcarcinoom komt plaveiselcelcarcinoom het meeste voor, met name bij oudere mensen. Meestal is deze vorm van kanker goed te behandelen. Slechts bij een klein deel van de patiënten treden uitzaaiingen op. Bij het melanoom is de kans op uitzaaiingen groter dan bij plaveiselcelcarcinoom. 7.000 patiënten kregen in 2019 de diagnose melanoom. De verwachting is dat het aantal nieuwe patiënten met basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en melanoom blijft stijgen in het komende decennium. Dit vraagt om aanpassingen in de organisatie van de huidkankerzorg in Nederland. Ook zullen de kosten voor zorg de aankomende jaren stijgen door toename van het aantal diagnoses huidkanker en de uitbreiding van het indicatiegebied voor innovatieve (dure) systemische behandeling van het melanoom.

Waar let je op in de schoonheidssalon?

Het is belangrijk dat je in de salon let op blijvende rode ruwe plekjes op zonlicht beschenen delen van de huid. Daarnaast zijn niet genezende wondjes en huidkleurige/rode tumoren met glanzende opstaande rand en vaatjes plekken die je goed in de gaten moet houden. Wanneer je twijfelt over een moedervlek, kun je de ABCDE-regel toepassen in je observatie en documenteren. Jij ziet de klant regelmatig, dus ben je de aangesproken persoon om veranderingen tijdig te ontdekken. Preventie is beter dan genezen! Daarnaast is het belangrijk goede zonnebrandadviezen te geven. Maak foto’s van je cliënten en houdt de huid goed in de gaten of het verandert. Let vooral op de gepigmenteerde vlekjes, of die van vorm en kleur veranderen in de loop van de tijd, en wondjes. Een wondje dat niet verdwijnt kan huidkanker zijn. Het belangrijkste is dat wanneer je twijfelt, je de cliënt doorverwijst naar de arts. Geef zelf ook het goede voorbeeld door niet met een gebruinde huid in je salon te werken, dan komt jouw voorlichting ook serieus over. 

Tijdens de opleiding dermatologie voor schoonheidsspecialisten, met name bij de Masterclass signalering en preventie van huidkanker, zul je hierover veel leren. Na het volgen van de opleiding zul je beter in staat zijn de plekjes en vlekjes te herkennen. U-Consultancy heeft als doel om bij te dragen aan de signalering en preventie van huidkanker door op brede schaal opleidingen Dermatologie aan te bieden waarin dit onderwerp uitvoerig behandeld wordt.

Wetenschap en zonnebrandcrème

In een recent wetenschappelijk artikel uit Australië wordt over het aanbrengen van zonnebrandcrèmes het volgende gezegd. Primaire preventie bestaat uit het dagelijks aanbrengen van zonnebrandcrèmes op blootgestelde huid wanneer men buiten is. Volgens deze auteurs ontbreekt echter nog het dagelijks aanbrengen van beschermende crèmes tijdens incidentele blootstelling, zoals reizen naar en van het werk, de dagelijkse boodschappen doen en tijdens huishoudelijke bezigheden. Herhaalde doses UV kunnen cumulatief leiden tot schade. Zonverbranding kan ook komen door incidentele blootstelling, zoals bleek uit een nationaal onderzoek. Met een zonnebrandcrème werd steeds bedoeld een zonnebrandcrème met een SPF van 30 of meer. Met een voorspelling van het weerbericht van een UV-index van 3 of hoger voor de volgende dag, werd aanbevolen deze crèmes dagelijks aan te brengen op blootgestelde huid bij alledaagse activiteiten. Bij langdurige buitenactiviteiten werd geadviseerd naast zonnebrandcrèmes ook andere beschermende maatregelen te nemen zoals kleding, zonnebril, hoed en het vermijden van deze activiteiten midden op de dag. Iedere 2 uur zou de crème aangebracht moeten worden en bij transpireren, zwemmen en afdrogen vaker. Ook voor kinderen gelden deze adviezen. Zonnebrandcrèmes zijn niet bedoeld om het bruin worden te promoten, maar is één van de middelen om blootstelling aan schadelijke UV te beperken. Er zijn ook nadelen van zonnebrandcrèmes. Dit zijn: contactallergie, toegenomen risico op vitamine D tekort, gevaar van nanodeeltjes in de crèmes, hormonale effecten van sommige ingrediënten en het risico van invloed op het milieu. 

Verhaal van een schoonheidsspecialist

Dat schoonheidsspecialisten een cruciale rol kunnen spelen in het vroegtijdig herkennen en signaleren van huidkanker blijkt maar weer uit onderstaand verhaal van een schoonheidsspecialist. Zij heeft ruim tien jaar geleden de basis- en vervolgopleiding Dermatologie bij U-Consultancy gevolgd. Zij is van mening dat het één van de beste aanvullingen is op haar opleiding als schoonheidsspecialist. Dagelijks hebben zij en haar klanten daar profijt van. Zo ook een dame van 75 jaar, waarbij de schoonheidsspecialist een donkere moedervlek op haar schouder ontdekte. De schoonheidsspecialist paste de ABCDE-methode toe en vertrouwde het niet, dus zij adviseerde haar klant om naar de huisarts te gaan voor een doorverwijzing naar de dermatoloog. Haar klant ging naar de huisarts, maar deze vond een verwijzing niet nodig. Ruim een half jaar later kwam de dame weer in de salon. De moedervlek was gegroeid. Nu kreeg de vrouw wel een verwijzing van de huisarts naar een dermatoloog. Mevrouw werd geopereerd en ze was er op tijd bij. Dit is gelukkig goed afgelopen, en geeft aan hoe belangrijk het is dat schoonheidsspecialisten kennis hebben van huidaandoeningen. Zonder de oplettendheid en vastberadenheid van de schoonheidsspecialist, had dit verhaal heel anders af kunnen lopen. 

Bronnen

• www.iknl.nl/nieuws/2019/steeds-vaker-huidkanker,-nationaal-plan-nodig
• www.rtlnieuws.nl/lifestyle/artikel/5011456/kans-op-huidkanker-verkleinen-zonnebank-melanoom-uv-straling-zon-smeren
• www.kwf.nl/kanker-voorkomen/zon-uv-straling-en-huidkanker/hoe-slecht-is-de-zonnebank
• nvdv.nl/patienten/nvdv/nieuwsberichten/wereldkankerdag-huidkanker-komt-steeds-vaker-voor
• iknlsawebprod.blob.core.windows.net/mediacontainer/iknl/media/pdfs/kankersoorten/iknl_huidkanker-in-nl_rapport_nkr.pdf
• When to apply sunscreen: a consensus statement for Australia and New Zealand
• David C. Whiteman,1 Rachel E. Neale,1 Joanne Aitken,3 Louisa Gordon,1 Adele C. Green,1 Monika Janda,2 Catherine M. Olsen,1 H. Peter Soyer,2 on behalf of the Sunscreen Summit Policy Group
• Aust NZ J Public Health. 2019; Online