Voorjaarsschoonmaak

Drs. Anna M. Kruyswijk- van der Heijden heeft 30 jaar als praktiserend arts met voeding gewerkt (o.a. als huisarts en integraal werkend arts). In 2008 is zij overgestapt naar preventie met de oprichting van ‘Jouw Voeding’, een organisatie voor lezingen, cursussen en onderwijs over en onderzoek naar voeding en gezondheid.

www.jouwvoeding.com

Het is weer voorjaar, en de drang om op te ruimen wordt weer voelbaar. Niet alleen moeten kasten gesopt en vloeren geboend; ook ons lijf kan wel een grondige schoonmaak gebruiken. Want opgehoopte ongerechtigheden van de voorbije feestdagen en van het hele jaar ervoor zitten voelbaar in de weg. Dat merken we aan de voorjaarsmoeheid, mist in je hoofd, irritatie, hoofdpijn, verkoudheden, een onrustige huid, een opgeblazen buik en vetrolletjes, vooral op de bovenbuik. 

Overgewicht en vetrolletjes zijn een toenemend probleem aan het worden en we ergeren ons er kapot aan. Het is niet eenvoudig om ervan af te komen, en velen gooien het bijltje er na talloze dieetpogingen bij neer. Overgewicht raakt algemeen geaccepteerd en wordt de nieuwe standaard. Als je hierdoor minder stress ervaart is dit natuurlijk fijn. Toch blijft het belangrijk om te kijken naar hoe we in overgewicht als ‘epidemie’ terecht zijn gekomen, en dan is de slogan ‘ieder pondje gaat door het mondje’ niet afdoende.

Want ieder pondje bestaat uit voedsel, voedsel dat in onze tijd hoog-industrieel wordt geproduceerd, bewerkt en bereid. Het nieuwe woord hiervoor is ‘ultraprocessed food’, hoogcalorisch onevenwichtig voedsel met veel koolhydraten (zetmeel en suikers) en veel industrieel vet; voedsel dat arm is aan goede voedingsstoffen en ook nog eens bol staat van stoffen die er niet in thuis horen. Gemaksvoedsel dat je bij ‘fast food’ ketens kunt kopen, maar dat ook in schappen van de supermarkt ligt. Zonder dat we er erg in hebben veroorzaakt dit voedsel overgewicht (1). En als we proberen af te vallen door een dieet met dit voedsel, gaat het natuurlijk niet lukken. Resten van bestrijdingsmiddelen bijvoorbeeld, aanwezig op en in voedsel dat niet biologisch is, hebben obesogene, dikmakende, effecten. Maar ook heel veel andere chemische stoffen waar wij ongemerkt aan blootgesteld worden hebben deze effecten (2). Denk maar aan BPA ofwel bisfenol A, aanwezig in plastic flessen en plastic voor het bewaren van voedsel. Deze chemische stoffen hebben een grote affiniteit voor vet. Ze zijn dus vetoplosbaar en komen na consumptie, ook via de huid, in vetrijke weefsels terecht zoals hersenen, borsten en vetrolletjes (3,4). Het vetweefsel heeft de neiging om spontaan een immuunreactie op te starten in de vorm van een ontsteking, inflammatie, hetgeen de opmaat kan worden naar grotere gezondheidsproblemen. 

Sinds jaar en dag proberen mensen hun overtollige vet kwijt te raken met diëten in alle mogelijke variaties. Vooral diëten met een laag koolhydraatgehalte doen het momenteel goed; mensen vallen er echt op af, maar daarna komen ze helaas weer aan; dit heet het jojo-effect en het komt vaak voor. Toch is de gedachte achter een koolhydraatarm dieet om vetrolletjes weg te werken logisch (5). Cardioloog Robert Atkins was in de zeventiger jaren van de vorige eeuw de eerste die dit door het lezen van publicaties heeft uitgevogeld en toegepast. Het toenmalige Atkins dieet heet nu ketogeen dieet, met allerlei varianten. 

Wanneer onze lichaamscellen zeer weinig toevoer van koolhydraten krijgen gebeurt er iets interessants. In alle cellen bevinden zich energie fabriekjes, mitochondria genaamd, die met behulp van zuurstof ofwel glucose (uit koolhydraten), aminozuren (uit eiwitten) of vetzuren (uit vetten) uit de voeding kunnen ‘verbranden’ tot energie, ATP (adenosine tri phosfaat). Ons lichaam en ook de mitochondria werken van nature zeer efficiënt, en voor de mitochondria is de verbranding van koolhydraten het gemakkelijkst. Bij een grote toevoer ervan in ons industrievoedsel draait de energievoorziening dus vrijwel uitsluitend op koolhydraten, en worden de vetten en het overschot aan koolhydraten opgeslagen als vetrolletjes die zich ook in de buikholte bevinden in de vorm van visceraal vet. Wanneer de toevoer van koolhydraten sterk mindert, worden de mitochondria ‘gedwongen’ om over te stappen op de volgende mogelijkheid, namelijk de verbranding van vetten. Dit heet metabool flexibel worden: overschakelen van koolhydraat- naar vetverbranding, waardoor je kunt afvallen en vetrolletjes kwijtraken (6). 

Wat meestal over het hoofd wordt gezien bij ketogene vetverbranding door diëten met een laag koolhydraatgehalte, is dat de hierin opgeslagen chemische stoffen dan vrijkomen, via de bloedbaan naar de lever moeten worden getransporteerd en aldaar gedetoxificeerd moeten worden. Pas daarna kunnen ze via ontlasting en urine uitgescheiden worden. De aanname is dat de lever dit goed zal doen, maar dit is allerminst zeker. Want onze lever draait al overuren door de extreme blootstelling aan en het gebruik van ontelbare chemicaliën, en ook geneesmiddelen. Daarnaast hebben mensen veel ‘op hun lever’ door alle stress van onze moderne tijd. Een beetje hulp zal de lever, en trouwens ook de andere detox- en uitscheidingsorganen, dus wel kunnen gebruiken.In de natuurgeneeskunde uit Oost en West is vele eeuwen ervaring opgedaan met detoxkuren, waarin natuurlijke hulpmiddelen en technieken worden toegepast voor een effectieve opruiming uit alle weefsels (7). Het combineren van ketogene voeding met deze detoxtechnieken is een vanzelfsprekende stap om in onze tijd effectief overtollig vet en de daarin aanwezige chemische stoffen op te ruimen. Dit gebeurt in een kortdurende (10 tot 21 dagen) Keto-Detoxkuur met laagcalorische ketogene biologische voeding (8). Tevoren worden een aantal metingen in kaart gebracht en wordt de voeding geanalyseerd, waarna een op de persoon afgestemd voedingsschema wordt gemaakt. Dit vereist wel enig rekenwerk aangezien enkele koolhydraatrijke voedingsgroepen buiten het schema vallen. Na start met dit schema treedt meestal binnen enkele dagen ketose op, als teken dat de mitochondria op vetverbranding zijn overgestapt, meetbaar in de urine. Het mooie is dat er geen honger optreedt in ketose en dat ook visceraal vet vlot verbrand wordt. De hulpmiddelen bestaan uit kruiden en voedingssupplementen voor lever, nieren, mitochondria en darmen; ook bindweefselmassage, lymfdrainage en de sauna zijn behulpzaam. Het lichaam ‘beslist’ overigens zelf wat en hoeveel er per kuur wordt opgeruimd. Een goede begeleiding en monitoring is in dit hele proces, waarin ook oude klachten en emoties kunnen terugkomen, belangrijk. Na de kuur ben je als het goed is naar lijf en huid een stuk beter op orde. Dan is het zaak om een gezonde, persoonlijke biologische voedings- en leefstijl aan te nemen, zodat het jojo-effect uitblijft. Je huis schoonmaken doe je jaarlijks; een jaarlijkse detox-voorjaarsschoonmaak houdt lijf, huid en geest opgeruimd en gezond. 

LITERATUUR

1. Hall KD. et al. Ultra-Processed Diets Cause Excess Calorie Intake and Weight Gain: An Inpatient Randomized Controlled Trial of Ad Libitum Food Intake. Cell Metab. 2019;30:67-77 
2. Dirinck EL. et al. Exposure to persistent organic pollutants: relationship with abnormal glucose metabolism and visceral adiposity. Diabetes Care 2014;37(7):1951-8
3. Wang L. et al. Accumulation of 19 environmental phenolic and xenobiotic heterocyclic aromatic compounds in human adipose tissue. Environ Int 2017;78:45-50
4. Kruyswijk- v.d. Heijden AM. Eenvoudig Gezond. Jouw Voeding 6e druk 2018
5. Gower BA. A lower-carbohydrate, higher-fat diet reduces abdominal and intermuscular fat and increases insulin sensitivity in adults at risk of type 2 diabetes.
   J Nutr.2015;145(1):177S-83S
6. Smith RL. et al. Metabolic Flexibility as an Adaptation to Energy Resources and Requirements in Health and Disease. Endocr Rev. 2018;39(4):489-517
7. Aakster C, Kortekaas F. Geneeswijzen in Nederland. Uitgeverij Ankh-Hermes, 2013
8. Kruyswijk- v.d. Heijden AM. Keto-Detox. Jouw Voeding 1e druk 2019