Het menselijk zenuwstelsel is een wonder van biologische verfijning. Het regelt alles, van motoriek tot emoties, van geheugen tot ademhaling. Maar dit uiterst complexe systeem is geen losstaand mechanisme: het reageert op externe invloeden, waarvan voeding en leefstijl misschien wel de meest onder-schatte zijn. Met specifieke leefstijl- en voedingsadviezen kan een masseur de werking van het vagale en polyvagaal systeem optimaliseren, waardoor stress kan worden verminderd en zelfherstel kan worden gestimuleerd.
Voeding
Het zenuwstelsel is voor een optimale functionering afhankelijk van een constante toevoer van voedingsstoffen. Tekorten of overmatige inname van bepaalde stoffen kunnen leiden tot dysregulatie, met klachten zoals vermoeidheid, prikkelbaarheid, concentratieproblemen en zelfs neurologische aandoeningen.
Vitamine B
Vitamine B is onmisbaar voor het zenuwstelsel. In het bijzonder zijn het de vitamines B1, B6, B11 (foliumzuur) en B12 die bijdragen aan een gezond zenuwstelsel. Deze B-vitamines werken nauw samen bij de energievoorziening van zenuwweefsel en zijn cruciaal voor het gezond houden en herstellen van zenuwfuncties. Ook zijn ze betrokken bij de vorming van neurotransmitters en het beschermen van zenuwvezels door de myelinelaag intact te houden. Myeline is een vetachtige substantie die ervoor zorgt dat de zenuwimpulsen snel en efficiënt kunnen worden doorgegeven. Een tekort kan leiden tot neurodegeneratieve aandoeningen zoals tintelingen en/of spierzwakte, stemmingsstoornissen en coördinatieproblemen.
Goede bronnen zijn vlees, zuivel, eieren, groene bladgroenten, noten en volkoren producten. Mensen met een vegetarisch of veganistisch eetpatroon hebben vaak een tekort aan vitamine B12 waardoor suppletie hiervan wordt aangeraden. Naast de B vitamines zijn er nog een aantal voedingsstoffen essentieel voor een gezond zenuwstelsel.
Wanneer het zenuwstelsel uit balans is, kunnen de volgende voedingsaanpassingen ook helpen:
✤ Vermijd bewerkte voeding, suikers en overmatige cafeïne en alcohol.
✤ Voeg natuurlijke ontstekingsremmende voeding toe zoals kurkuma, gember en bladgroenten.
✤ Eet regelmatig en uitgebalanceerd om bloedsuikerschommelingen te voorkomen.
✤ Kies voor een anti-inflammatoir dieet met veel vezels, gezonde vetten en plantaardige voeding.
✤ Uitdroging verstoort prikkelgeleiding en concentratie. Drink dus minimaal 1,5-2 liter water per dag.
✤ Ashwagandha en L-Theanine zijn stoffen die stress verminderen en de zenuwbalans bevorderen. Verkrijgbaar bij de natuurdrogist.
✤ Massage met magnesiumolie kan ook bijdragen aan ontspanning en een gevoel van rust. Dit heeft een kalmerend effect op het zenuwstelsel.
Praktische voedingsmiddelenlijst voor zenuwherstel
✤ Vlees, eieren en zuivel (voor B1 en B12)
✤ Noten, zaden, amandelen (voor magnesium, vitamine E en gezonde vetten)
✤ Vette vis zoals zalm en makreel (voor omega-3)
✤ Donkere bladgroenten, broccoli, spinazie (voor calcium, foliumzuur, magnesium)
✤ Citrusvruchten, paprika, aardbeien (voor vitamine C)
✤ Volkoren granen, havermout (voor B-vitamines en energie)
‘Vermijd bewerkte voeding, suikers en overmatige cafeïne en alcohol
Leefstijl
Vanuit het perspectief van leefstijlcoaching kan de masseur cliënten ook bewust maken van het belang van ontspanning bij onder meer chronische stress. Door leefstijlinterventies toe te passen die het ventrale vagale systeem activeren en het sympathische en dorsale systeem reguleren, verbeter je de functie van het autonome zenuwstelsel. Dit verhoogt je emotionele veerkracht, vermindert stress en bevordert sociale verbondenheid en ontspanning. Ook zorgt deze activatie voor een verlaging van de hartslag en de bloeddruk. Zo krijgt de cliënt het gereedschap om, naast fysieke behandeling, ook mentale en emotionele veerkracht te vergroten. In onderstaand overzicht wordt met een aantal voorbeelden belicht hoe dit praktisch ingezet kan worden.
✤ Ademhalingsoefeningen:
Door langzame, diepe ademhalingstechnieken, zoals de 4-7-8 methode (4 sec inademen, 7 sec vasthouden, 8 sec uitademen), activeer je het ventrale vagale systeem en kalmeer je het zenuwstelsel.
✤ Lichaamsbeweging en ontspanning:
Yoga, wandelen, tai chi en ontspanningsoefeningen stimuleren het parasympathische zenuwstelsel en helpen bij het loslaten van spanningen. Ook ontladen via beweging (zoals dans of springen en/of schudden) kan helpen bij de omschakeling van de dorsale naar de sympathische en daarna de ventrale staat.
✤ Sociale verbondenheid:
Positieve sociale interacties, zoals massage, oogcontact maken, glimlachen, knuffelen, of samen zingen versterken het gevoel van veiligheid en vertrouwen door activering van de ventrale vagus.
✤ Sensorische stimulatie:
Stimulatie tijdens jouw behandeling via muziek, natuurgeluiden en/of zachte aanraking kan het zenuwstelsel helpen reguleren. Net als koud douchen. In korte duur activeer je daarmee het sympathische systeem, terwijl langer koud water ook ontspanning en herstel stimuleert.
✤ Mindfulness, meditatie en zelfcompassie:
Bewuste aandachtstraining en mildheid naar jezelf bevorderen kalmte en flexibiliteit in het zenuwstelsel en versterken zelfregulatie en emotionele veerkracht.
✤ Voldoende slaap:
Voldoende slaap en herstelgericht stressmanagement ondersteunen de balans van het autonome zenuwstelsel en verhogen het vermogen om te schakelen tussen de verschillende polyvagaal toestanden. ✤
Synergie van massage, leefstijl en orthomoleculaire expertise
Een masseur die vanuit de rol van leefstijlcoach en orthomoleculair (voedings-)deskundige werkt, voegt een waardevolle dimensie toe aan de traditionele massagepraktijk. Door het autonome zenuwstelsel – en specifiek het vagale en polyvagaale systeem – te ondersteunen, creëert hij of zij niet alleen een moment van ontspanning, maar activeert tevens diepe herstelprocessen. Dit is essentieel in de omgang met chronische stress, pijnklachten en algehele vitaliteitsverhoging. Het combineren van beweeg-, voedings- en stressmanagementadviezen met massage biedt cliënten een geïntegreerde aanpak die resultaatgericht én persoonlijk is met een duurzaam succes van de behandeling.
Tekst: Elja van Heteren
