Het belang van sportmassage

Al sinds 1998 begeleid topsportarts Niels Wijne topsporters. En sinds 2019 is hij bovendien hoofd medisch/performance/science staf van landskampioen Ajax. Daarnaast is hij onder meer verbonden aan het OLVG en het UMC Amsterdam in Amsterdam waar hij topsporters uit bijna alle sporten ziet. Leuk detail: hij geeft zelden interviews. Behalve aan Massage Magazine: “Vanwege het belang van massage voor de (top)sporter!”

Mocht je als fysiotherapeut bij Ajax willen werken, dan moet je ook kunnen masseren. Want al is gezond leven voor een topsporter haast niet mogelijk, lichaam én geest knappen wel op van een massage. Niels Wijne: “Voor een topsporter zijn massagebehandelingen een must. En masseurs horen bij het multidisciplinair overleg tussen medisch en performance te zijn en hebben daarin een essentiële inbreng.”

Masseurs superbelangrijk

Al sinds zijn aantreden bij Ajax beklemtoont Niels het belang van masseurs voor de club: “Zij hebben een superbelangrijke functie: door hun vertrouwensband horen zij veel en weten vaak wat er in onder meer de privésituatie speelt. Dat kan van belang zijn voor het spel. Zo kan bijvoorbeeld een ruzie met een partner ervoor zorgen dat iemand minder lekker in zijn vel zit en daardoor minder presteert.” Daarnaast geeft Niels aan dat een masseur ook het lichaam van de topsporter kent: “Hij voelt veel, zoals spanning van de spieren.” Je komt niet zomaar als masseur bij de top van Ajax terecht. Niels: “Ik stel hoge eisen: iemand moet echt sociaal vaardig zijn, met veel levenswijsheid en ervaring. Pas dan kan hij of zij rust en vertrouwen uitstralen en bieden.”

Gezond leven en topsport gaan niet samen

Ontspanning

Een van de pijlers van ‘gezond leven’ is ontspanning. Niels: “Ik weet van het belang ervan. Even bezinnen, jezelf rust kunnen geven en jezelf kunnen afsluiten is essentieel. Maar je moet bij bijvoorbeeld topvoetballers niet aankomen met meditatie of yoga. Dat is nog teveel een taboe. Hun rust vinden ze daarom vaak tijdens de massage. Die duurt minstens een half uur. Meestal gaan ze steeds naar eenzelfde behandelaar, waardoor ze echt een band opbouwen. En ik wil ook dat de masseur zelf de sporters opzoekt en aanmoedigt zich te laten masseren. Dan ervaren zij wat het doet, hoe ontspannen ze er lichamelijk en geestelijk door kunnen raken.”

Performance

Het verschil tussen een topsporter en een amateur zit volgens Niels erin dat de eerste zijn geld met de sport moet verdienen: “Dat maakt dat ‘gezond leven’ geen prioriteit is. Het gaat om ‘performance’, om maximaal presteren. Niet zelden ten koste van de gezondheid.” Natuurlijk wil Niels als arts dat welzijn zoveel mogelijk bewaken: “Ik wil dat een topsporter zo optimaal én gezond mogelijk presteert. Maar zeker als het gewicht van een sporter erbij komt kijken, om bijvoorbeeld in een bepaalde gewichtsklasse te blijven, dan gaat dat als je niet uitkijkt vaak ten koste van de fysieke en psychische gesteldheid van de sporter.” Zo kan daardoor de menstruatie uitblijven, met alle gevolgen van dien.

Een masseur heeft – zeker in de topsport – een superbelangrijke functie!

Blessures

Wat nog niet zo bekend is, is dat door een uitblijvende menstruatie en de disbalans in hormonen die dat tot gevolg heeft, de botdichtheid vermindert: “Vermoeidheidsfracturen kunnen daardoor ontstaan. Dan moet je op tijd inspringen door onder meer gezonde voeding te adviseren. Uiteraard ligt daar altijd een spanningsveld, want de belangen zijn doorgaans heel groot.” Datzelfde geldt voor de blessures in de voetbal: “Naarmate wij – ook als niet-(top)sporter – ouder worden, zullen gewrichten verslijten. Door alle bewegingen die we maken, ontstaan kleine trauma’s. Maar topsporters maken veel meer en intensievere bewegingen, waardoor die trauma’s groter zijn én eerder ontstaan. Daar is meestal achteraf niets meer aan te doen. Gelukkig is er wel steeds meer aandacht voor de mentale en fysieke nazorg van topsporters.”

Monitoren

Wat voor topsporters zeer belangrijk is, is hoe zij zich voelen: “Dat wordt vaak onderschat. Sommige sporters wonen al van jongs af aan niet meer thuis. Ook dat monitoren we, want dat kan veel impact hebben en stress geven.” Er wordt continu een vinger aan de pols gehouden: “De sporters hebben onder andere een app waarin ze dagelijks aangeven hoe het met ze gaat, waar ze eventueel (spier)pijn hebben en hoeveel, hoe lang en hoe goed ze geslapen hebben. Zo kunnen atleten die ’s avonds gesport hebben, daarna soms moeilijk de slaap vatten. Dat nemen we zoveel mogelijk mee in hun trainingsprogramma. En door het reizen in de nachtelijke uren en/of naar verre landen moet je zowel rekening houden met het aantal uren slaap dat ze nodig hebben om te herstellen als met hun bioritme. Het is niet altijd makkelijk daarin een evenwicht te vinden. Maar het is wel zo dat hoe fitter iemand is, hoe beter diegene bestand is tegen dergelijke externe factoren.”

Gezond leven

Als je het over ‘gezond leven’ hebt, dan merkt Niels dat dit meer buiten de topsport leeft: “Het belang ervan krijgt gelukkig steeds meer aandacht, ook in de hogere sport regionen. De inzet van gedragswetenschappers kan helpen die verandering nog meer aan te zwengelen. En jonge kinderen die als topsporter aan de weg willen timmeren, moeten we daarin ook nog meer begeleiden.” Een belangrijke pijler van ‘gezond leven’ is voeding: “Vooral jonge meisjes kunnen in de topsport eetproblemen ontwikkelen.” Vandaar dat hij ervoor pleit om onder meer de vetpercentagemetingen niet meer per dag aan een sporter door te geven, maar alleen een trend daarin te laten zien: “Het gaat er daarbij veel meer om bij welk vetpercentage een persoon het best presteert.” En een ander belangrijk aspect is zoals gezegd ontspanning van lichaam en geest en de bijdrage die de masseur daarin heeft: “Ook dat besef kunnen we in de (top)sport nog meer bijbrengen en benadrukken.”