door Jan Zwoferink, apotheker en directeur Webecos en Corrective Cosmetics
Het woord alcohol is afgeleid van het Arabische woord al-kuḥl. Een alcohol is in de scheikunde een term waarmee organische verbindingen worden aangeduid die over een zogenaamde hydroxylgroep (OH-groep) beschikken, die verbonden is aan een organische koolstofketen. Omdat er heel veel stoffen zijn met zo’n hydroxylgroep, zijn er ook heel veel verschillende alcoholen. De meest eenvoudige alcohol is methanol (giftig!), de meest bekende is ethanol. Glycerine heeft maar liefst drie hydroxylgroepen en is dus ook een alcohol. In het dagelijkse spraakgebruik wordt met alcohol het molecuul ethanol bedoeld, omdat dat de alcohol is die in alcoholische dranken zit. Ethanol ontstaat door vergisting uit suikers, een van de oudst bekende biochemische processen. Deze gisting wordt gebruikt bij het maken van alcoholische dranken als bier en wijn. Het bedwelmende effect van deze alcohol was al in de prehistorie bekend. Ethanol is een bijna universeel oplosmiddel, mengbaar met water in alle verhoudingen. Door haar molecuulvorm en eigenschappen kan ethanol ook goed optreden als oplosmiddel voor etherische oliën, geneesmiddelen en veel geur- en smaakstoffen. Ook bij het maken van extracten uit plantaardige grondstoffen wordt ethanol gebruikt. Zo worden bijvoorbeeld homeopathische geneesmiddelen al zo’n 250 jaar geproduceerd door met behulp van alcohol actieve ingrediënten uit planten te extraheren. Ethanol bezit ook een ontsmettende werking. Het gebruik als ontsmettingsmiddel was een tijdlang minder gangbaar doordat er andere ontsmettingsmiddelen gebruikt werden, maar tegenwoordig is het weer helemaal terug van weggeweest. Door het Corona virus zijn de handdesinfectiegels op alcoholbasis niet aan te slepen. Behalve een ontsmettend effect heeft ethanol op de huid ook een ontvettend effect. Het is aan te bevelen wanneer er bijvoorbeeld heel veel huidvet moet verwijderd worden omdat het anders acne veroorzaakt. Het overtollige huidvet wordt dan effectief opgelost en de antibacteriële werking bestrijdt bovendien de acnebacterie. In de meeste andere gevallen kunnen te hoge concentraties ethanol echter tot een te sterke ontvetting leiden, waardoor de huid schade oploopt.
Let wel, ethanol is slechts een van de vele alcoholen in cosmetica. Op veel ingrediëntlijsten zien we vaak het woord alcohol staan, maar dan gaat het niet om ethanol, maar om de zogenaamde vetzuur-alcoholen, die meestal gewonnen worden uit plantaardige vetten zoals kokos- of palmolie. Deze stoffen (zoals bijvoorbeeld Cetyl alcohol, Stearyl alcohol en Cetearyl alcohol) hebben wel het woord alcohol in hun naam, maar hebben heel andere eigenschappen dan het hierboven beschreven ethanol en zijn daarmee niet te vergelijken.
Wat vind jij?