Er is weer een nieuw rapport verschenen van de Plastic Soup Foundation, waar cosmeticamerken niet best uitkomen als het gaat om gebruik van microplastics. Lees hier meer over dat onderzoek. Maar de NCV (Nederlandse Cosmetica Vereniging) houdt zich al jaren bezig met het ‘microplastics’-verhaal. Er komt een nieuwe wet aan en hierover zeggen zij: ‘De verwachte EU-wetgeving pakt het microplastics probleem daadkrachtig aan.’
De Europese wetgever werkt samen met het Europees Agentschap voor Chemische stoffen (ECHA) en haar comité voor risicobeoordeling (RAC), bestaande uit onafhankelijke wetenschappelijke experts vanuit heel Europa, aan een Europees verbod voor microplastics. Dit verbod wordt opgesteld op basis van wetenschappelijke inzichten, met als doel de problematiek rond microplastics op te lossen. Alle belanghebbenden, waaronder prominente wetenschappers en NGO’s, hebben hierop commentaar geleverd. Dit commentaar is in het voorstel voor het verbod verwerkt.
De cosmeticasector neemt de problematiek van vervuiling door (micro) plastics serieus en kijkt naar effectieve en op wetenschap gebaseerde oplossingen. ECHA heeft voor Europa een wetenschappelijke definitie voor microplastic opgesteld. Deze dient voor toekomstige EU-wetgeving.
Microplastics zijn zeer veelzijdige en uiteenlopende ingrediënten. Microplastics worden niet toegevoegd om kosten te besparen, maar om essentiële functies in de eindproducten te vervullen. In anti-zonnebrandmiddelen worden ze bijvoorbeeld toegevoegd om een goede verspreiding van de UV-filters op de huid te bewerkstelligen. Dit is van belang voor een goede bescherming tegen schadelijke UV-straling. In mascara zorgen ze voor houvast van het product aan de wimpers.
Enkele jaren geleden zijn de microbeads (plastic scrubdeeltjes) op initiatief van de industrie uit de producten verwijderd. In 2018 waren 97% van alle microbeads uitgefaseerd. Het uitfaseren van de overige microplastics is ingewikkelder. Je kan de microplastics zien als het cement tussen de bakstenen in een huis: als je dat weghaalt stort het hele huis in. Zo resulteert het verwijderen van een microplastics uit een formule er soms in dat de hele formule van de basis opnieuw opgebouwd moet worden. De industrie zoekt naar biologisch afbreekbare alternatieven voor microplastics, koplopers zetten dergelijke alternatieven al in. De duur van uitfasering in het portfolio van een bedrijf hangt af van de complexiteit, het aantal formuleringen en de beschikbaarheid van veilige alternatieven.
Productveiligheid heeft de hoogste prioriteit voor de cosmetica-industrie. Voor ieder product moet dit beoordeeld worden voordat het op de markt komt. Experts doen dit op basis van wetenschappelijke kennis.
Voor de consument staat op ieder product vermeld wat erin zit. Aan de naam van een ingrediënt kan je echter niet zien of het een microplastic is. Hiervoor is meer inzicht in de eigenschappen van de stof nodig, meer hierover leest u hier.
De cosmetica-industrie zet alles in het werk om het microplastics probleem op te lossen. Daarnaast heeft de industrie vertrouwen in de nieuwe EU-wetgeving die binnenkort van kracht wordt en die gebaseerd is op uitgebreid onderzoek. ECHA zelf beschrijft het voorstel als ‘het meest uitgebreide beperkingsinitiatief ter wereld voor vermindering van de uitstoot van opzettelijk gebruik van microplastics.’
Hoe ver is onze industrie eigenlijk en waarom is het zo lastig om microplastics meteen weg te laten in cosmetica? De NCV publiceerde daar het volgende over op haar website:
Plastic in je lippenstift, shampoo of dagcrème, dat willen veel mensen niet meer. Cosmeticabedrijven werken hard om deze stoffen uit te faseren. Maar zo makkelijk gaat dat niet. Want waar hebben we het eigenlijk over? En kun je deze stoffen wel zomaar vervangen?
Microplastics hebben een slechte naam. De meeste mensen denken daarbij aan de bolletjes plastic in bijvoorbeeld scrubs, die via het doucheputje in het afvalwater en soms in de zee belanden. Wat veel mensen niet weten is dat deze microbeads al zo goed als verdwenen zijn, vertelt Ronald van Welie, directeur van de Nederlandse Cosmetica Vereniging (NCV). “Alle grote bedrijven hebben deze vervangen door natuurlijke deeltjes zoals pitten, silica of andere natuurlijke verbindingen. Meer dan 97% is uitgefaseerd.”
Zuiver water
Maar er zitten meer stoffen in cosmetica die ‘microplastics’ genoemd worden. Wat dat precies zijn is een kwestie van definitie, maar het gaat bijvoorbeeld om stoffen als polyethyleen en nylon. Overigens zijn er ook natuurlijke ingrediënten die onder de definitie kunnen vallen zoals bijenwas of jojoba-olie. Er moet voorop gesteld worden dat vloeibare microplastics niet bestaan. Het zijn de kleine vaste deeltjes in veelal vloeibare grondstoffen die mogelijk een probleem vormen. En omdat ze drijven worden ze niet altijd door waterzuiveringsinstallaties eruit gefilterd
Sommige van deze verbindingen kunnen mogelijk schadelijk zijn voor flora en fauna. Ook al is de schadelijkheid nog niet aangetoond, spreekt het voor zich dat de stoffen waar zorg voor bestaat worden vervangen. De industrie streeft naar het ideaal om microplastics met een niet-natuurlijke herkomst in producten die je afspoelt, te vervangen door alternatieven. Deze producten belanden in het doucheputje, dus daar zal de meeste milieuwinst te behalen zijn. Verder is de industrie op zoek naar alternatieven voor microplastics in leave on producten, de producten die je niet afspoelt. Door de manier waarop leave on producten worden gebruikt, komt het merendeel van deze producten niet in het waterige milieu terecht.
Voortschrijdend inzicht
Dat is het gevolg van voortschrijdend inzicht, zegt van Welie. “Deze stoffen zijn 100% veilig voor de mens en werden ooit als superieur ingrediënt gekozen. Door onderzoek en innovatie zijn nu alternatieven beschikbaar. Een ander voorbeeld van innovatie zie je bij haarkleuring. Daarvoor gebruikte men vroeger natuurlijke kleurstoffen. Door ontwikkelingen in de chemie ontstonden er veel betere en veelzijdiger haarkleurproducten. Nu is de trend weer omgekeerd naar natuurlijke producten. Op prestatie gebied zijn de natuurlijke haarkleurproducten niet gelijk aan de huidige haarkleurproducten maar er wordt de consument nu een keus aangeboden. Dit kon door ontwikkelingen in de wetenschap. De microplastics als ingrediënt maken nu eigenlijk eenzelfde soort ontwikkeling door.”
Onderzoek nodig
De meeste cosmeticabedrijven doen onderzoek naar het vervangen van microplastics door natuurlijke stoffen. Maar dat is niet altijd makkelijk, vertelt Ana Lee lid van de Technische Commissie van de NCV. “Het vervangen van microbeads is minder complex, dan het vervangen van de overige microplastics. Microbeads kun je vergelijken met een baksteen van een huis, je kunt een steen weghalen zonder dat je hele huis instort. Andere microplastics zijn eerder vergelijkbaar met het cement tussen bakstenen: als je dat weghaalt stort het hele huis in. Microplastics zijn veelzijdig in hun karaktereigenschappen. Ze kunnen net als cement regen en zon doorstaan. Vervang je het cement (microplastic) met iets anders in je formule, dan stort het huis in, omdat de vervanging als het ware niet meer regenbestendig is.”
Er is dus veel meer onderzoek nodig om die te vervangen en de producten zullen niet altijd hetzelfde zijn, zegt Lee. “De textuur of smeerbaarheid wordt minder of het product wordt duurder. Sommige producten zullen niet meer aan de verwachting die de consument heeft van haar aankoop kunnen voldoen. En soms is het effect van de impact op het milieu door het vervangen van een ingrediënt maar heel klein.”
Duurzaamheidsstrategie
“Cosmeticabedrijven hebben een duurzaamheidsstrategie die verder gaat dan alleen microplastics,” zegt Van Welie. “Daarbij gaat het om onder meer CO2-uitstoot, grondstoffen, het productieproces en verpakkingen. Dat doen we ook in Europees verband. Als industrie streven we naar een circulaire economie. Lijstjes met verdachte stoffen zijn niet de oplossing. Wij kijken naar de vorm waarin de stof in de producten zit, of het in het milieu kan belanden en of het daar schade kan aanrichten. De producten zijn veilig voor mensen, daar is geen discussie over. Maar wij willen ook het milieu beschermen, daar gaat het om.”
Wat vind jij?