De temperatuur daalt, de haard gaat aan, de sneeuwvlokken dwarrelen straks misschien naar beneden… de muts kan in ieder geval al op. Een kop chocomelk erbij en het lijken ideale gezellige winterdagen te worden. Maar voor sommigen heeft dit seizoen een keerzijde, namelijk een droge huid die jeukt en schilfers of kloofjes vertoont. Wat typeert een huid in de winter en welke behandelingen zijn aan te raden? Huidtherapeut Fieke Allewelt en dermatoloog Marjolein Leenarts aan het woord. Tekst: Esther Bode-Scholte
Dit is een artikel dat twee jaar geleden verscheen in vakmagazine De Beauty Professional, maar is nog steeds actueel! Omdat we nu echt in de kou zitten is dit het perfecte moment om de kennis over de winterhuid nog even op te frissen. Veel leesplezier!
Eerst een stukje basiskennis: de huid in een notendop. De huid -het grootste orgaan van het lichaam- heeft drie structuren: de epidermis, de dermis en de hypodermis. De epidermis ververst zich voortdurend en geeft stevigheid en bescherming, bijvoorbeeld tegen uitdroging. In de dermis bevinden zich de bloedvaten voor het aanvoeren van zuurstof en voeding, de lymfevaten voor het afvoeren van afvalstoffen, de zenuwen die een functie hebben bij het voelen van pijn en temperatuur en de talgklieren die de huid soepel houden en beschermen tegen uitdroging. Deze huidlaag zorgt voor stevigheid en elasticiteit en verdedigt het lichaam tegen virussen en bacteriën. De hypodermis, het onderhuids bindweefsel, beschermt de organen en bestaat voornamelijk uit vet en bloedvaten. De vetlaag dient als isolatie en als energiebron.
Bij een droge, ruwe huid is de huidbarrièrefunctie verstoord. Huidirritaties als eczeem, roodheid, schilfers, kloofjes en barstjes liggen op de loer.
Drs. Leenarts, dermatoloog in het Rode Kruis Ziekenhuis en oprichter van de huidverzorgingslijn Drs. Leenarts, legt dit proces duidelijk uit middels een treffende metafoor: ‘De huid is te vergelijken met een bakstenen muur, waarin de bakstenen de huidcellen zijn en het cement ertussen de huidlipiden. Temperatuurschommelingen, heet douchen, het veelvuldig handen wassen met warm water en zeep kunnen deze huidlipiden aantasten. Als die huidlipiden verdwijnen -dus een muur zonder cement- dan is de huid niet in staat om vocht vast te houden en binnendringers tegen te houden. Dit kan een huidreactie veroorzaken, zoals eczeem.’
Huidproblemen
Een droge, jeukende huid, wel of niet gepaard met eczeem, kan het gehele jaar voorkomen bij mensen. Als er echter aanleg is voor het ontwikkelen van een droge huid, verslechtert deze aandoening vaak in de winterperiode, volgens drs. Leenarts. Andere huidproblemen die we in dit seizoen tegenkomen, zijn rosacea en acne. ‘Deze huidziekten zien we zowel s’ zomers als ’s winters. Er bestaat eigenlijk niet zoiets als een ‘typische winterhuid of zomerhuid’. Het zijn voornamelijk de invloeden van buitenaf die bepalen hoe het is gesteld met onze huid’, verklaart de dermatoloog. ‘Rosacea bijvoorbeeld gaat onder invloed van zonlicht bij veel mensen niet zo goed, net als dat een rosaceahuid het in de winter zwaar te verduren heeft wegens temperatuurwisselingen. En natuurlijk, als het buiten guur is, de verwarming staat binnen aan en de luchtvochtigheid is lager, dan hebben mensen eerder last van een droge huid. De talgklieren, die de opperhuid vettig houden, werken daarnaast in de winter minder hard dan in de zomer.’
Fieke Allewelt, huidtherapeut bij SkinLab, Praktijk voor Huid- en Oedeemtherapie, ziet in de praktijk net na de zomer mensen binnenkomen met een verdikte hoornlaag. ‘De Uv-straling heeft de huid dikker gemaakt, het talg hoopt op onder de huid en dan zie je vaak in het najaar een acne-uitbraak ontstaan. Op korte termijn kan zonlicht een gunstig effect op acne hebben, maar op lange termijn geeft het meestal een negatief resultaat. Dat geldt ook voor melasma. In het voorjaar zorgt de Uv-straling voor een natuurlijke beschermlaag van de huid, terwijl het in de zomer, bij overmatige vrijstelling aan Uv-licht, vlekjes en hyperpigmentatie kan veroorzaken.’ Een bekende kwaal bij schoonheidsspecialisten zélf is dat ze last hebben van droge handen, tot kloofjes aan toe. De oorzaak hiervoor is volgens drs. Leenarts vrij voorspelbaar: ‘Zij wassen heel vaak hun handen met water en zeep. Water droogt de huid extreem uit en zeep lost niet alleen vuil, maar ook de eigen huidvetten op. Dat is funest voor de huid. In de Coronatijd speelde dit natuurlijk bij veel meer mensen.’
Behandeltechnieken
Er zijn talloze behandelingen bekend tegen de eerder genoemde huidziekten. De meest voorkomende zijn lasertherapie, peelingen op basis van zuren, lichttherapie, microneedling en het inzetten van medicinale zalven. ‘Laserbehandelingen en microneedling is voor de schoonheidsspecialist bekend terrein’, zegt drs. Leenarts. ‘Maar welke behandelingen mogelijk zijn op medicinaal gebied is wellicht interessant om te weten voor schoonheidsspecialisten. Crèmes als Ivermectine en Metronidasol pakken de Demodexmijt en/of de ontstekingsreactie aan die een rol spelen bij de oorzaak van rosacea. Ook bestaan er diverse medicijnen tegen deze huidaandoening in de vorm van pillen, bijvoorbeeld verschillende soorten antibiotica en vitamine A derivaten, zoals isotretinoine. Indien de rosacea niet rustig te krijgen is in de salon, kunnen schoonheidsspecialisten ervoor kiezen om hun klanten hiervoor door te verwijzen naar een dermatoloog. De winter kan een handige periode zijn om rosacea te bestrijden, omdat klanten ook bij veel medicijnen moeten oppassen met Uv-straling.’ Voor het tegengaan of verlichten van eczeem, zijn verschillende medicinale zalven (waaronder hormoonzalven) en lichttherapie geschikt, volgens drs. Leenarts. ‘Hormoonzalven hebben onterecht een slechte naam, omdat sommige schoonheidsspecialisten denken dat het de huid verdunt. Alleen bij verkeerd gebruik kan dit een bijwerking zijn. Daarom geven dermatologen altijd een smeerschema mee. Lichttherapie, met UVB-straling, is een andere methode die bij eczeem kan helpen. Eczeem – maar ook andere huidziekten zoals psoriasis en vitiligo – reageren hier enorm goed op. De klant ondergaat dit twee keer per week, twaalf weken lang.’
Cliënten medeverantwoordelijk
Allewelt benadrukt daarnaast dat een effectieve behandeling pas kan plaatsvinden als cliënt en therapeut het sámen bestrijden. ‘Cliënten zijn medeverantwoordelijk om een huidprobleem voor te zijn of op te lossen en dat werkt alleen als ze thuis de voorgeschreven producten gebruiken. We kunnen niet toveren. Ik raad mijn cliënten altijd een goede basisverzorging aan -hydrateren!- én iedere dag een crème met SPF te smeren. Ook laten we in bepaalde gevallen cliënten hun huid voorbereiden met crèmes met een lage concentratie AHA’s -Alpha Hydroxy Acids. Wij werken het gehele jaar door met deze wateroplosbare fruitzuren, met name glycolzuur, ook in de zomer dus. Maar wel met het dringende advies om zonbescherming toe te passen, om pigmentverstoringen en verbranding tegen te gaan. Soms volstaat het namelijk niet om alleen maar een seizoen de huid met fruitzuren te behandelen.’
Drs. Leenarts geeft aan dat je als behandelaar altijd bang bent voor post-inflammatoire hyperpigmentatie, dus dat er een bruine verkleuring door een behandeling ontstaat. ‘De zon kan een uitlokkende factor zijn. Dat is de reden dat laser- of peelingbehandelingen vaker in de winter worden toegepast, omdat het simpelweg gemakkelijker is om dan de zon te vermijden.’
Omstreden ingrediënt
Wat betreft de behandeling voor droge handen, is het advies van de dermatoloog om het vet dat eraf is gewassen, terug te brengen in de huid in de vorm van een crème. ‘Bij voorkeur een vette crème zonder ingrediënten die een allergie kunnen veroorzaken, zoals parfum.’ Zowel de huidtherapeut als de dermatoloog vinden ureum een mooi ingrediënt hiervoor. ‘Maar zeker als je handen echt heel schraal zijn is ook paraffinum liquidum geschikt. Dit is een wat omstreden ingrediënt in de ogen van veel schoonheidsspecialisten’, vertelt drs. Leenarts. ‘Maar als de huidbarrière is aangetast, dan is het zinvol om een laagje vet in de huid terug te brengen. Dat heeft een huidbarrièreherstellende werking, zoals ik eerder al uitlegde met het voorbeeld van die bakstenen muur. En ja, je smeert de huid dicht, maar dat is precies wat die op dat moment nodig heeft! De bewering dat het ‘de huid verstikt en zo niet kan ademen’, is onzin. De huid krijgt alle voedingsstoffen en zuurstof binnen via de capillairen, de haarvaten.’ Huidtherapeut Allewelt sluit af met het spreekwoord dat voorkomen beter dan genezen is. ‘Laat de klant op tijd investeren in die huid om problemen in de toekomst voor te zijn.’ Op naar die gezonde (winter)huid!
Heb jij nog geen abonnement op vakblad De Beauty Professional? Sluit dit dan dit jaar nog af, want in januari moeten we onze prijzen verhogen! Ga snel naar www.beauty-pro.nl/abonneren
Wat vind jij?