Omdat het aantal mensen met allergieën, en dus ook Cosmetica-allergie, ieder jaar toeneemt, pakken we er nog even een interessant artikel van eind vorig jaar bij uit Vakmagazine De Beauty Professional. Even het geheugen opfrissen over allergieën en wat we eraan kunnen doen. Er zijn verschillende typen allergieën, waarvan cosmetica-allergie er één is. Professionals in de beautybranche krijgen er allemaal wel eens mee te maken. Ofwel de klant kampt met een allergie ofwel zijzelf hebben een allergie opgebouwd tegen de producten waarmee ze werken.
Tekst: Esther Bode-Scholte
Om te begrijpen hoe een cosmetica-allergie kan ontstaan, is het handig om te weten wat een allergie nu precies is. Dr. Rustemeyer met een specialisatie in dermato-allergologie van het Amsterdam Universitair Medisch Centrum legt dit graag uit. ‘Een allergie is een overgevoeligheidsreactie van het afweersysteem waarbij een onschuldig molecuul als slecht herkend wordt, waardoor het lichaam dit ten onrechte aanvalt. Kort gezegd is een allergie dus een overdreven reactie van het afweersysteem.’ Om een allergische reactie te krijgen, licht de arts verder toe, moet het allergeen – het stofje dat die reactie uitlokt – in de huid terechtkomen. “Daar wordt het herkend door het afweersysteem die een afweerreactie opstart. Bij een contact-allergische reactie komen via de afweercellen ontstekingseiwitten vrij die leiden tot roodheid en zwelling van de huid, tot pijn op de plaats van het contact, soms tot blaasjes en tot een jeukend gevoel.”
Typen allergie
De dermatoloog legt uit dat er vier verschillende typen allergieën zijn, waarvan er twee typen in deze tijd belangrijk zijn, type één en type vier. “Type één allergie ontstaat onder andere door pollen, huisstofmijt en huisdieren waarbij mensen kort na contact hiermee allergische reacties krijgen, zoals hooikoorts of astma. Type vier allergie ontstaat bijvoorbeeld bij het in contact komen met conserveermiddelen, haarverf, geurstoffen en onedele metalen. Het veroorzaakt juist een vertraagde reactie, waarbij pas na één of enkele dagen klachten ontstaan. Het uit zich vaak in een ontstoken huid, zoals eczeem. Het is meestal niet levensbedreigend voor mensen, maar wel heel belastend.” Een allergie kan nog wel eens verward worden met een irritatie. Echter een irritatie is, volgens dr. Rustemeyer, een te grote mate van belasting voor de huid zonder dat het lichaam de tijd krijgt om zich hierop voor te bereiden. “Een schoonheidsspecialiste die een peeling geeft met een te hoge concentratie of met een te lange inwerktijd, lokt een irritatie op de huid uit.”
Histamine
Dr. Rustemeyer legt uit wat de stof histamine te maken heeft met allergieën. “Het speelt een belangrijke rol bij het versterken van de afweer in je lichaam bij allergische reacties, vooral bij het type één allergie. Het geeft een immunologische reactie om ziekteverwekkers te bestrijden. Histamine maakt de bloedvaten wijder wat resulteert in een rode en gezwollen huid en prikkeling en jeuk teweegbrengt. Iemand die jeuk krijgt, gaat krabben en daarmee verwijdert hij de indringers van zijn huid. Het openstellen van de bloedvaten en de daarmee gepaard gaande zwelling vergemakkelijkt het in de huid komen van afweercellen. Dit is een sterke lokale reactie van binnenuit. Ziekteverwekkers worden op deze manier gemakkelijker verwijderd. Bij sommige mensen heeft histamine ook invloed op hersenfuncties. In dit geval kan het neurologische verschijnselen opleveren, zoals migraine, hoofdpijn en een gejaagd gevoel. Histamine ligt in de mestcellen opgeslagen en bevindt zich op elk lichaamsoppervlakte, zoals de huid, luchtwegen en het maag- en darmkanaal. Huisstofmijt, pollen, eiwitten die in cosmetica voorkomen -collageen, haverextract, tarwe- en latex eiwit in handschoenen, kunnen ook door de huid dringen en hier de mestellen activeren. Huidverschijnselen, zoals netelroos en galbulten, zijn het gevolg. Dit heet contact urticaria. Het kan een reactie op de huid uitlokken, maar ook op lucht- en slijmvliezen, hooikoorts geven, benauwdheid en astma veroorzaken.”
Een allergie kan verward worden met een irritatie. Echter een irritatie is een te grote mate van belasting voor de huid zonder dat het lichaam de tijd krijgt om zich hierop voor te bereiden.
Veilig product
De Nederlandse Cosmetica Vereniging (NCV) is initiatiefnemer van de link http://www.isditproductveilig.nl/cosmetica/. Benjamin Hooi, technisch consultant bij de NCV, legt uit waarom het waardevol is dat deze informatie beschikbaar is voor zowel professionals als voor consumenten. “Het is een platform met objectieve informatie over cosmeticawetgeving, etiketten, ingrediënten enzovoorts. We willen transparantie bieden. We merken dat de vraag ‘is dit product veilig?’ erg leeft op dit moment, dus wij willen mensen vertrouwen geven in hetgeen ze gebruiken of aanschaffen. De producten worden streng gecontroleerd door Europese Wetgeving. Als er bepaalde issues spelen, bijvoorbeeld dat parabenen als conserveermiddel niet goed zouden zijn, kunnen we duidelijkheid geven en consumenten geruststellen.” Ook op het gebied van cosmetica-allergieën geeft de NCV op haar website informatie. Eén van de misverstanden die tegenwoordig vooral heerst, is het idee dat natuurlijke ingrediënten beter zijn dan synthetische. Vaak koppelen mensen ‘natuurlijk’ met ‘gezond’. “Maar”, zo zegt dr. Rustemeyer, “soms hebben natuurlijke etherische oliën juist een sterk wisselende samenstelling. Die allergenen kunnen klachten geven.”
Top vijf ingrediënten met allergische reactie
Zowel Hooi als Dr. Rustemeyer zijn van mening dat je niet kunt spreken van ‘goede’ of ‘slechte’ ingrediënten. Dr. Rustemeyer zegt hierover: “Elk ingrediënt kan namelijk een allergische reactie veroorzaken, waarschijnlijk met uitzondering van water. Van alle andere bestanddelen, zoals emulgatoren, vitamines, vetten, conserveermiddelen en geurstoffen, al dan niet natuurlijk, kunnen allergische reacties ontstaan. De top vijf van ingrediënten die een grotere kans op een allergische reactie geven, zijn geurstoffen, zoals de etherische oliën, conserveermiddelen, emulgatoren, vettigheden -die gebruikt worden om de huid te voeden-, en detergentia -de schuimmiddelen.” Hooi krijgt altijd de kriebels als mensen over goede of slechte ingrediënten spreken. “Elk product op de markt is gecheckt op veiligheid om de gezondheid te waarborgen. De fabrikant is verantwoordelijk voor haar producten en die heeft er echt geen baat bij als consumenten allergisch reageren op de producten. Sterker nog, daar heeft de fabrikant ook zichzelf mee. Alle ingrediënten kunnen giftig en onveilig zijn bij een bepaalde concentratie. Als je teveel water drinkt, is dat ook gevaarlijk. En daarnaast kan elk ingrediënt een allergeen zijn. Veel belangrijker is dus om bij een allergische reactie te onderzoeken op welk ingrediënt iemand overgevoelig reageert. Als dit is vastgesteld bij een dermatoloog, dan adviseren wij om dit ingrediënt in het vervolg te vermijden.”
Er zijn geen goede of slechte ingrediënten. Bij allergische reacties hebben we het over individuele gevoeligheid. Een taak voor de beautyprofessional is om een goede anamnese op te stellen met gerichte vragen en een behandeling die daarop is aangepast.
Plotseling overgevoelig
Frappant met allergieën is dat de één er wel last van heeft en de ander niet. Ook is het met een allergie niet duidelijk wanneer het tot uiting komt. Volgens de dermatoloog kun je plotseling overgevoelig zijn voor iets. “Uit onderzoeken is nooit gebleken hoe dit mogelijk is en ook zijn we er nooit achter gekomen waarom sommige mensen extra pech hebben om één of meerdere allergieën op te bouwen. Wel blijkt dat als mensen één allergie hebben, ze vatbaarder zijn om andere allergieën te ontwikkelen”, legt dr. Rustemeyer uit. “Voor een schoonheidsspecialiste is het verstandig om te achterhalen welke allergie de klant heeft, omdat deze groep sneller klachten kan krijgen van een behandeling. Als er een contactallergie blijkt te zijn voor een bepaald product, is het devies dan ook altijd: stoppen met het gebruik van dat product. Als iemand bijvoorbeeld na een peeling allergisch reageert en je past dit de volgende keer weer toe, dan wordt de reactie alleen maar erger. Eigenlijk bevestigt het afweersysteem dat het product niet goed is voor de huid. Het begint vaak met jeuk en gaat over in ondraaglijke pijn. Het is best frustrerend dat de oorzaak niet bekend is. Er is een bepaalde genetische vatbaarheid aangetoond om allergisch te worden, maar dat verklaart maar zo’n tien à vijftien procent van de klachten. Andere factoren, zoals leefstijl, voeding en hormonen kunnen ook meespelen. Maar dit is nooit aangetoond. Het is heel complex om de oorzaak te achterhalen. Juist omdat een overgevoeligheid spontaan ontstaat. Het zou handig zijn om hierachter te komen, zodat iemand bewuste keuzes kan maken wat betreft zijn of haar toekomstsperspectieven en carrièremogelijkheden.”
Allergiehulp
De NCV heeft een online tool ontwikkeld om ingrediënten van producten te kunnen verklaren. Dat kan handig zijn voor consumenten en professionals die meer te weten willen komen over het ingrediënt waarvoor de consument allergisch is. Na het invoeren van het specifieke ingrediënt, volgt informatie over bijvoorbeeld de interpretatie van de houdbaarheidsdatum en de keurmerken en komt er een INCI-naam (Internationale Naamgeving voor Cosmetische Ingrediënten, red.) tevoorschijn.
De INCI-naam maakt duidelijk wat een consument beter kan mijden bij aanschaf van een product.
Rol van de beauty professional
De arts vindt het wenselijk als de schoonheidsspecialist aandacht heeft voor de allergie van de klant. “Zoals eerder gezegd zijn er geen goede of slechte ingrediënten. Bij allergische reacties hebben we het over individuele gevoeligheid. Een taak voor de beauty professional is om een goede anamnese op te stellen met gerichte vragen en een behandeling die daarop is aangepast. Het blijft een trial-and-error. Een pragmatische instelling, zoals samples meegeven aan de klant, zal zeker helpen. Na herhaaldelijk gebruik zullen er namelijk pas klachten ontstaan. Als er een allergische reactie ontstaat of als de klant überhaupt snel allergisch reageert, maar niet weet waarvoor hij of zij overgevoelig is, dan is de beste oplossing om hem of haar door te verwijzen naar een dermatoloog. De dermatoloog zal aan de hand van een uitgebreide vragenlijst een allergietest uitvoeren. Daarna kan de klant kiezen voor veilige alternatieven in cosmeticaproducten. Dit advies geldt overigens ook voor de professional zelf als blijkt dat ze allergisch reageert op de producten. Er is een groter risico om een allergie uit te lokken, omdat een schoonheidsspecialiste veelvuldig en langdurig in contact is met cosmeticaproducten. Het is om deze reden complex om te achterhalen welk ingrediënt de boosdoener is. De beauty ondernemer kan in eerste instantie de top vijf ingrediënten schrappen uit haar cosmeticalijnen en onderzoeken of één van die ingrediënten de overgevoeligheid veroorzaakt. Bij droge vingers en handen dient de professional alert te zijn en tegenmaatregelen te nemen. Dat is vaak de eerste fase van eczeem. Er is te weinig vet in de huid om water binnen te houden. Zelfs door etherische oliën in de lucht te sprayen, komen de stofjes op het gezicht en het decolleté van de schoonheidsspecialiste en kan ook op die plekken eczeem ontstaan.”
Toename allergieën
De uitkomsten van het jaarlijkse onderzoek van de NCV en de praktijkervaringen van dr. Rustemeyer wat betreft het aantal mensen met cosmetica- allergieën stroken niet helemaal met elkaar. Hooi verklaart dat de NCV jaarlijks maar zo’n drie gezondheidsklachten (niet specifiek allergieklachten, red.) inventariseert op één miljoen verkochte producten. “We maken gebruik van een veiligheidsmonitor waarin onze leden aangeven wat ze verkocht hebben en hoeveel klachten ze binnen hebben gekregen. Onze leden zijn importeurs, merkhouders van cosmetica, retailers en fabrikanten. Dit omvat voornamelijk drogisterijen en supermarkten en een deel online verkoop.” Dr. Rustemeyer ziet elk jaar een absolute toename in zijn praktijk van cosmetica-allergieën. Hij durft niet te zeggen dat de reden van de toename een veranderende maatschappij is waarin mensen meer aandacht aan hun uiterlijk besteden en dat meer mensen beroepsmatig ermee bezig zijn of dat er letterlijk meer mensen allergische reacties vertonen. Het verschil in resultaat kan ook te maken hebben met de productverschillen tussen een drogisterij en een schoonheidsinstituut. De dermatoloog merkt dat hij veel mensen met lastig te diagnosticeren allergieën tegenkomt
en dat het een toename is van klachten door cosmeticagebruik. “We zien het bij de consument, maar ook bij de beauty professionals, zoals huidtherapeuten, masseurs, haar- en nagelstylisten en schoonheidsspecialisten. Iedere cosmeticaproducent probeert de mens te verfraaien en heeft geen slechte bedoelingen. Bij het ontstaan van allergieën valt niemand iets te verwijten. Het zijn, zoals gezegd, individuele gevoeligheden.”
Voor meer informatie of publicaties zie www.ncv-cosmetica.nl
Wat vind jij?