Steeds vaker zie je dat mensen littekens in het gelaat hebben. Het zijn vooral acnelittekens, maar blijvende huidschade door een operatie of ongeluk komen ook regelmatig voor. Tegenwoordig zijn de technieken behoorlijk verbeterd ten opzichte van jaren geleden. Ook de schoonheidsspecialist kan veel voor klanten in de salon betekenen, maar een litteken helemaal verwijderen blijft lastig. Peter Velthuis, dermatoloog: “Een litteken blijft een litteken.”
Dit artikel verscheen begin dit jaar in Vakmagazine De Beauty Professional. We hebben niet het gehele artikel op de website geplaatst. Voor onze openingsartikelen interviewen we meerdere experts, maar ook beautyprofessionals. Daarnaast lichten we ook andere aspecten uit die alles met het onderwerp te maken hebben.
Tekst: Patricia Akkermans
Een litteken kan bij iedereen en op elke leeftijd ontstaan, maar hoe je er van af komt, is soms een kwestie van een lang herstel. Vaak blijf je altijd nog iets zien. Dermatoloog Peter Velthuis werkt in het Erasmus MC in Rotterdam. Hij geeft leiding aan de afdeling waar patiënten komen die vragen hebben over een litteken. Ook voert hij alle intake gesprekken met hen. Velthuis: “De littekens in het gelaat die ik onder ogen krijg, zijn het vaakst ontstaan door acne. Daarna komen de operatielittekens en de trauma littekens. Met een trauma bedoel ik een ongeluk of door bijvoorbeeld glas in je gezicht te krijgen of door met de fiets te vallen en ongelukkig terecht te komen. Ook zie ik littekens door zelfverminking. Dus dat je een puistje uitknijpt, maar dat je te diep gaat. Je herkent dit aan een langwerpig litteken van de nagels, terwijl een puistje rond is. Keloïdlittekens kom ik ook tegen. Deze komen vaker voor bij jongeren en bij mensen met een donkere huid. Een keloïdlitteken is het moeilijkste om weg te halen. Eerst probeer je de verdikking te verwijderen, daarna moet je de kleur nog zien te verbeteren.” De lelijkste littekens ontstaan volgens Velthuis door een trauma. Velthuis: “Vaak komen deze mensen op de spoedeisende hulp terecht, waar snel gehandeld moet worden om de schade te beperken.”
Tramrail
Dick van Gerwen is ook dermatoloog. Hij werkt in het Bravis ziekenhuis in Roosendaal en hij is gespecialiseerd in wondgenezing en littekenbehandelingen. Van Gerwen ziet ongeveer dezelfde soort littekens als Peter Velthuis. Ook vindt hij de trauma littekens het lelijkst. “Als dermatoloog kun je veel betekenen voor deze mensen, ze zijn je zo dankbaar als je een lelijk litteken mooi herstelt. Soms moet je daar echter nog een nieuwe operatie voor uitvoeren, zodat de nieuwe wond wel mooi geneest. Tegenwoordig kunnen we wonden in de huid hechten, zodat je geen ‘tramrail’ meer ziet. Dat is een hele verbetering.” Toch is Van Gerwen van mening dat als het niet noodzakelijk is om in de huid te snijden, je dit beter niet kunt doen. “Dan ontstaan er ook geen littekens. Goedaardige oneffenheden kun je daarom beter wegbranden, bevriezen of met een CO2 laser behandelen. Bij acne boeken we tegenwoordig goede resultaten met en fractionele CO2 laser. Het is vaak zuur dat mensen eerst een vervelende pubertijd hebben vanwege de hoeveelheid puistjes in het gelaat en dat ze later een gezicht vol met acnelittekens hebben. Het is prettig dat we dit soort littekens goed kunnen behandelen. Melanomen zijn een ander verhaal, die moet je in bijna alle gevallen operatief wegsnijden. Dan blijft er natuurlijk altijd een litteken achter.”
Mogelijkheden
Een litteken kan niet zomaar verdwijnen. Velthuis: “Het is een structurele verandering op de huid die niet meer weggaat. Een huidstructuur herstellen lukt nooit, tenzij het litteken opnieuw weggesneden wordt en de wond opnieuw dichtgroeit.” De meeste klanten bezoeken het litteken spreekuur van Velthuis, omdat ze zich ergeren aan het kleurverschil tussen de littekenhuid en de gezonde huid. Vooral mensen met donkere tint vinden dit contrast vervelend. Er zijn verschillende mogelijkheden om een litteken minder zichtbaar te maken. Velthuis: “Het meest vervelend vinden de klanten de niveauverschillen die bij de randen van het litteken zichtbaar zijn. Als de littekenranden scherp zijn, is het litteken goed zichtbaar. De randen en bobbels egaliseren en verzachten we met een CO2 laser. De overgangen maken we dan minder scherp. Voor het kleurverschil kies ik voor een andere soort lasertherapie, bijvoorbeeld voor de fractional CO2 laser. Hiermee vervaag ik de kleur van het litteken. Ook kunnen we voor LED kiezen, dit wordt ook wel LLLT genoemd en staat voor Low Level Laser Therapie. Het is intensief rood licht, waarmee je de huidstructuur verbetert, als een litteken nog niet uitgedoofd is. Voor de jonge littekens dus.”
Schoonheidsspecialist
Velthuis is er een voorstander van dat schoonheidsspecialisten ook littekenbehandelingen geven. Velthuis: “Schoonheidsspecialisten bieden zeker goede hulp om littekens te verminderen. Deze professionals komen snel in beeld bij de behandelingen. Dermatologen en artsen zitten er ook niet op te wachten om kleine littekens heel intensief te behandelen. Daar is de tijd gewoonweg niet voor. Schoonheidsspecialisten kunnen littekens goed behandelen met bijvoorbeeld peelings, massages en microneedling. Als er geen verbeteringen meer mogelijk zijn, zijn medische tatoeages het eindstation. Dit wordt ook wel dermatografie genoemd.”
Peelings
Peelings maken de littekens zachter en minder zichtbaar. Dit is ook de mening van Sophie de Goede – van Oene, trainster bij Dermaesthetics. “Peelings zorgen dat huidcellen zich sneller delen en dat de huid zich dus sneller vernieuwt. Oudere huidcellen worden naar de boven gelegen huidlagen geduwd en ze schilferen in de epidermis af. Hierdoor stimuleer je de groei van nieuwe en gezonde huidcellen en dit geeft een gladder huidoppervlak.” De trainster vervolgt: “Peelings stimuleren de collageenproductie wat natuurlijk goed is om littekens te verminderen. Als leuke bijkomstigheid zorgt het ook nog voor een verjongend effect.” Op de vraag voor welke peeling je moet kiezen, is De Goede – Van Oene duidelijk: “Als het oppervlakkige littekens zijn en je vooral de structuur wil verfijnen, is een glycolzuurpeeling een milde optie. Zijn het diepe littekens met eventueel verkleuringen, dan zou ik kiezen voor een peeling met pyruvic acid of voor een TCA-peeling. Deze zuren gaan dieper de huid in en ze verminderen verkleuringen. Schoonheidsspecialisten mogen peeling met pyruvic acid peelings gewoon geven en TCA-peelings tot 20 procent.”
Schoonheidsspecialisten kunnen littekens goed behandelen met bijvoorbeeld peelings, massages en microneedling.
De trainster adviseert de littekenbehandelingen in kuurverband uit te voeren en om dan ook te kiezen voor needling. “Persoonlijk ben ik voorstander van afwisseling. Daarom geef ik als eerste behandeling een glycolzuurpeeling, de tweede is een peeling met zuren die dieper de huid in gaan en bij de derde behandeling kies ik voor ‘needling’. Dit blijf ik afwisselen voor het beste resultaat, je kunt de huid dan elke twee tot vier weken behandelen. Dit is wel afhankelijk van het huidherstel en de diepte waarop je werkt. De littekenhuid is in principe niet veel anders dan de ‘gezonde’ huid. Peelings breng je op het hele gelaat aan, dus niet alleen op het litteken, anders heb je kans op kleur- en textuurverschil van de huid. Wel mag je een extra laagje aanbrengen op het litteken.” De Goede – Van Oene geeft aan dat er voor elk huidtype een geschikte peeling is. “Zelfs voor de getinte huid. Je gebruikt hier wel een ander soort zuur bij, bijvoorbeeld een amandelzuur. Keloïd is een contra-indicatie, je hebt kans dat je juist meer littekenweefsel aanmaakt. Deze huid behandel ik dus niet met zuren. Atrofische littekens zijn wel te behandelen, de combinatie met peelings en needling is hierbij heel mooi. Aan de behandeling met peelings kleven geen risico’s volgens de trainster. “Als je de cliënten niet goed voorbereidt op de behandeling en als ze het afschilferen van de huid niet gewend zijn, bestaat de kans dat ze aan de losse velletjes gaan krabben. Dit levert alleen maar meer littekens en kans op pigmentvlekken op. Een goede begeleiding is daarom essentieel!”
Massages – Littekenreductie therapie
Intensieve massages zijn ook mogelijk om littekens te verminderen. Zodra de huid gesloten is en er geen hechtingen en geen korstjes meer zijn, kun je bijvoorbeeld met een rimpel- en littekenreductie therapie beginnen. Amber van de Mheen, specialist in huidverbetering bij hannah: “Je bouwt de kuur op met een littekencrème die minimaal 12 procent vitamine E bevat, daarna pas je een ultrageluid- en een rimpel- en littekenreductie therapie toe. Het patent op de rimpel- en littekenreductie therapie is al jaren in het bezit van hannah. Wetenschappelijk is bewezen dat deze hannah therapie de huid met maar liefst 35 tot 80 procent verbetert. Want met deze massage kom je zelfs tot in de dermis. Het geeft ook bewezen resultaten op het verminderen van rimpels, want dit is eigenlijk een litteken; een litteken van de tijd. Bij de rimpel- en littekenreductie therapie masseert de specialist in huidverbetering het onderliggende bindweefsel met krachtige en doelgerichte technieken, waarbij je heel specifiek op de vierkante centimeter werkt. Met deze massage maakt de specialist verkleefd bindweefsel van het litteken los en ook beweeglijker. Het zorgt tevens voor een goede doorbloeding wat een sneller en intensief herstel genereert. Collageen type I en type III worden dankzij deze massagetechnieken aangemaakt, waardoor het litteken soepeler wordt, de kleur verbetert en de huid er ook beter uit gaat zien. Bijkomende hinder zoals jeuk, pijn, roodheid en verdikkingen verminderen ook aanzienlijk.”
Dermatografie
Littekens kun je ook minder zichtbaar maken met een medische tatoeage (dermatografie). We kennen dit van de tepelreconstructies. Maar ook littekens die een andere kleur hebben dan de rest van het gelaat worden hiermee behandeld. Dit gebeurt met speciale entomologische naalden (ø 0,36-0,41 mm), waarmee de behandelaar kleurstofpigmenten in de huid aanbrengt. De behandeling is zo goed als pijnloos.
Toekomst
De medische littekenbehandelingen worden steeds beter. Peter Velthuis verwacht dat we binnen vijf jaar sommige littekens onzichtbaar kunnen maken. Velthuis: “We weten nu dat we snel moeten starten met de laserbehandelingen in plaats van lang te wachten. Vroeger dachten we dat het beter was om even te wachten met de behandelingen, maar daar zijn we op teruggekomen. Misschien kunnen we in de toekomst meer met genetische manipulatie doen. Ook verwacht ik dat we meer met stamceltherapie zullen werken om littekens te verminderen. Helaas staat dit nog in de kinderschoenen. In Nederland is het ook verboden.”
Wat vind jij?