Gonnie van de Lang
We herkennen allemaal dat goede voornemens maar een kleine kans van slagen heeft. We hebben veel leugentjes en uitvluchten die er allemaal voor zorgen dat hetgeen we ons hebben voorgenomen niet gaat lukken. Medische adviezen worden niet altijd opgevolgd en gezonde leefstijl keuzes maken en uitvoeren is vaak lastig. Waarom is dat nu zo moeilijk en wat zijn redenen waarom mensen therapie-ontrouw zijn en hun gedrag niet veranderen terwijl dat hun gezondheid juist zal verbeteren? Als massage-therapeut heb je te maken met adviezen en gedragsveranderingen daarom is het van belang om inzicht te krijgen in het proces van veranderen.
Onze woorden en daden passen niet altijd bij elkaar.
Feiten over therapietrouw
Uit onderzoek blijkt dat circa 40% van de patiënten de medicatie niet inneemt zoals voorgeschreven.
Circa 70% van de patiënten volgt de leefstijl-adviezen niet op.
Zelfs mensen met ernstige gezondheidsklachten houden zich niet aan hun dieet.
Oorzaken van therapie-ontrouw
Er zijn vele oorzaken waardoor mensen therapie-ontrouw zijn zoals:
- De kosten-baten analyse
- De concentratie, denkvermogen en overtuigingen
- De communicatie tussen de patiënt en behandelaar
- Gebrek aan vertrouwen in de behandelaar en de behandeling
- Wanneer er geen gezondheidsklachten zijn
- Angst voor of last van bijwerkingen van de behandeling
- Onvoldoende effect van de behandeling
- Vergeten van de adviezen of juist een afkeer ervoor
- Tekort aan emotionele en praktische steun van de omgeving, mantelzorgers, huisgenoten. Geen begrip vanuit de omgeving.
- Tekort aan financiële middelen
- Sociale activiteiten; vaak zakenlunchen, onregelmatige werktijden, feesten, zakenreizen.
De kosten-baten analyse en ziektewinst
Het voordeel van de gedragsverandering, de baten moeten dubbel zo groot zijn als de kosten van de gedragsverandering. De kosten zijn de energie, de moeite die je ergens voor moet doen, de financiën, de tijd.
Wat levert het je op de baten; slanker, soepeler lichaam, minder pijn, fitter, niet meer vermoeid. De afweging is dan kost het mij meer dan wat het mij levert?
De ziektewinst is hierin belangrijk. Wanneer je allergisch bent voor pinda’s zal je motivatie om alles te vermijden met pinda’s erin zeer hoog zijn want het gevaar dat je doodziek of in een anafylactische shock raakt is zeer groot. Angst speelt dan zeker mee bij je keuze voor therapietrouw zijn. Maar hoe zit dat met keuzen maken bij een overgewicht, slapeloosheid, regelmatig bewegen, hoofdpijn? Uitvluchten en smoesjes zijn zo gemaakt.
Concentratie, denkvermogen en overtuigingen
De geestelijke toestand kan de therapietrouw in de weg staan zoals bij dementerende mensen, bij depressiviteit, verstandelijk gehandicapten.
Daarnaast de overtuigingen die er zijn, vaak uit eerder ervaringen spelen mee om wel/niet te komen tot gedragsveranderingen.
Communicatie tussen patiënt en behandelaar
Ongeveer 50% van de patiënten weet na afloop van een consult niet meer wat er gezegd of geadviseerd is.
Zo’n 71 % van de patiënten geeft de slechte relatie met de behandelaar als oorzaak van het niet volgen van de therapie.
Psychische klachten worden vaak niet gesignaleerd door de behandelaar.
Hoeveel tijd en aandacht heeft de behandelaar voor de patiënt. Welke communicatieve vaardigheden heeft de behandelaar. Is er ruimte om een vertrouwensrelatie op te bouwen met de behandelaar. Wat zijn de actief luistervaardigheden van de behandelaar én patiënt. Stoppen met roken heeft consequenties, kan bijwerkingen geven is de patiënt hiervan op de hoogte gebracht zodat de klachten worden herkend?
Gevolgen van onvoldoende communicatie tussen de behandelaar en patiënt heeft tot gevolg dat er een onvoldoende informatie en motivatie is en geen strategie hoe veranderingen in te voeren.
Het reptielenbrein is de boosdoener
Paul Maclean, neurowetenschapper, heeft in de jaren vijftig onderzoeken gedaan naar het menselijk brein. Hij spreekt van drie breinen die allemaal bij de mens aanwezig zijn: het reptielenbrein, het zoogdierenbrein en het menselijk brein. Zijn theorie, ‘het drie-enige brein’
geheten, heeft tot midden jaren tachtig een belangrijke rol gespeeld in de manier waarop wetenschappers over het menselijk brein dachten. Daarna is de kennis rondom het brein vooruitgegaan, onder andere door de komst van computers en scanners. Volgens deze theorie bestaan de hersenen uit drie lagen; de onderste laag hersenstam en ruggenmerg, het reptielenbrein of het instinctief brein geheten. Dit brein is snel en primair reagerend, het zorgt voor ons voortbestaan en levert automatische mechanismen (bloeddruk, hartslag, bloedsomloop). Overlevingsinstincten zoals voeding en voortplanting. Het is snel en instinctmatig. Lopen en fietsen gaat als vanzelf wanneer je het hebt geleerd dat geldt ook voor eten. Onbewust stop je iets tijdens het autorijden in je mond en eet je het op je en tegelijkertijd bestuur je de auto.
Zoogdierenbrein
Het middelste brein, het limbische systeem of het emotioneel voelend brein geheten, is later ontwikkeld bovenop het reptielenbrein. Dit brein speelt een rol bij emotionele reacties die met overleven te maken hebben. Deze laag heeft te maken met boosheid, angsten, verdriet en vreugde. Het limbisch systeem laat zich leiden door beloning en straf. Wanneer iets lekker is wil je het vaker hebben.
Deze beide lagen kunnen niet denken en zijn dus onbewust.
Het menselijk brein
De neocortex, het menselijk brein, is pas later ontwikkeld. Het vermogen voor taal, intellectuele prestaties en denkkracht hebben alleen hogere zoogdieren en mensen. Een reptiel denkt er niet over na of iets gezond is hij eet om te kunnen voortbestaan. Herkenbaar wanneer we dingen gedachteloos in de mond stoppen en een hele zak chips leegeten en later spijt krijgen wanneer we ons realiseren dat dat niet verstandig was. Het is je automatische piloot die je, zonder erbij na te denken, iets laat doen.
Wij zijn een meester in het verzinnen van excuses.
Wat hebben we nodig om te veranderen?
De eerste stap is toestemming van je brein dit is nodig om te genezen en te veranderen. Er is tijd nodig om te veranderen, het gaat niet ineens……
Wil je dit artikel van Gonnie van de Lang (Praktijk voor Yoga & Chinese geneeswijzen) in zijn geheel lezen? Neem dan abonnement op Massage Magazine. Artikel vind je in editie 4/2022.
Tekst: Gonnie van de Lang / Op de foto: Gonnie van de Lang
Wat vind jij?