Het microbioom

Het microbioom wordt een steeds belangrijker onderwerp binnen de dermatologie. Het microbioom is de verzameling van micro-organismen, zoals bacteriën, virussen, schimmels en gisten. Deze zijn aanwezig op verschillende plaatsen in het menselijk lichaam. Het microbioom is een cruciaal onderdeel van ons natuurlijke afweermechanisme. Het heeft een ondersteunende en modulerende invloed op natuurlijke afweer. Bij een aanzienlijk deel van huid- en andere gezondheidsproblemen is er een verstoring van het microbioom. De samenstelling van het microbioom is afhankelijk van verschillen van mens tot mens, maar ook per lichaamsdeel. Verschillende lichaamsprocessen worden door het microbioom beïnvloed.

Het microbioom is een orgaan waar we afhankelijk van zijn om te leven en gezond te blijven. Het is opgebouwd uit ten minste 10.000 verschillende bacteriesoorten, weegt tussen de 1 en 1,5 kg en bestaat uit 10 keer meer bacteriecellen dan menselijke cellen.

Huidmicrobioom

Ook de huid heeft een microbioom, deze bestaan uit vaste en tijdelijke bewoners. Namelijk transiënte en residente flora. Van de residente flora bestaat 85% van de bacteriën in de bovenste lagen van het str. conreum, 25% komt voor in de haarfolikkels. De huidmicrobioom zorgt ervoor dat kolonisatie met pathogenen wordt voorkomen en is essentieel voor de barrièrefunctie van de huid.

Beïnvloedbare factoren op het huidmicrobioom

De samenstelling van het huidmicrobioom is afhankelijk van verschillende intrinsieke en extrinsieke factoren. De volgende factoren zijn van invloed op het huidmicrobioom:

• Intrinsieke factoren: o.a. huidvochtigheid, pH, zweet, talg, anatomische locatie, genetische aanleg, leeftijd, geslacht, huidziekten
• Extrinsieke factoren: o.a. detergentia, kraanwater, cosmetica, occlusieve kleding, sport, lokale antibiotica, beroep, blootstelling UV licht

Het huidmicrobioom heeft een samenstelling die afhangt af van onder andere de zuurgraad, vochtigheid en het zout- en vetgehalte van de huid. De variatie aan micro organismen die op verschillende lichaamsdelen voorkomen, wordt bepaald door de hoeveelheid water en voedingsstoffen die beschikbaar zijn op de huid. Per persoon is er veel variatie van de samenstelling van het huidmicrobioom. Het huidmicrobioom heeft een beschermende functie. Een gezond huidmicrobioom gaat huidreacties, allergieën en ontstekingen tegen. Zij creëren namelijk een barrière voor schadelijke micro-organismen. Het immuunsysteem wordt ondersteund en het immuunrespons wordt gestimuleerd. Deze functies versterken de weerstand van de huid. Bij verschillende huidziekten is het huidmicroboom bewijsbaar verstoord. Een verstoring tussen de relatie van de gastheer en microben geeft aanleiding tot chronische inflammatoire aandoeningen. Wanneer er geen balans meer van het microbioom is, is het van belang om de normale bacteriepopulatie te herstellen. Dit is mogelijk door het doden van schadelijke pathogenen met smalspectrum anti-microbiële therapie.

Huidverzorging en het huidmicrobioom

Een ideaal microbioom is wanneer deze divers is samengesteld. Een divers samengesteld microbioom leidt tot een gezondere huid. De variatie van microbiomen helpen elkaar om infecties en schade tegen te gaan. Er zijn werkstoffen in cosmetica die een ongunstige invloed op het huidmicrobioom kunnen uitoefenen. Reinigingsproducten vermindert de variatie in het microbioom. Steeds vaker worden huidreacties, irritaties en allergie afkomstig van antibacteriële ingrediënten, gezien die voorkomen in cosmeticaproducten. Om het aantasten van het huidmicrobioom te voorkomen wordt er door verschillende cosmeticaproducenten pre- en probiotica toegevoegd. Het huidmicrobioom wordt op deze manier ondersteund en versterkt. Het huidmicrobioom leeft in verschillende huidlagen en op de huid. Het microbioom kan tijdelijk veranderen maar blijft vrijwel altijd hetzelfde. De diepere huidlagen hebben een microbiomen die bijna niet veranderen van samenstelling. De ingrediënten van cosmetica hebben invloed op de huidmicrobioom en kunnen deze ook beschadigen. Microbiota (verzameling van microben die op een bepaalde plek leven) kan namelijk afnemen als gevolg van een huidverzorgingsproduct. Het gebruik van agressieve producten kan huidaandoeningen veroorzaken. Hiervoor wordt er geadviseerd om een milde reiniger te gebruiken zodat de samenstelling van microbiota niet verandert. Het is voor het microbioom belangrijk dat de zuurtegraad goed is. Conserveermiddelen worden in huidverzorgingsproducten toegevoegd zodat er geen schadelijke organismen in groeien.

Prebiotica, probiotica en postbiotica

Producten zijn microbioomvriendelijk door gebruik te maken van meer zachte oppervlak actieve stoffen bestanddelen die de huid reinigen. Hiernaast kiezen producenten van cosmetica de juiste pH-waarde voor het product en voegen zij eventueel prebiotica, probiotica en postbiotica toe aan het product. Een gemiddelde huid heeft een zuurtegraad met een gemiddelde pH-waarde van 5. Prebiotica dient als basis voor een gezonde huid en voorziet de goede bacteriën van voldoende voedsel. Probiotica zijn ook goede bacteriën voor op de huid. Postbiotica wordt door bacteriën geproduceerd en zorgen voor een goede huidflora.

Het gebruik van microbioom vriendelijke huidverzorging

Microbioom vriendelijke huidverzorging is ontwikkeld om de huid in balans te brengen en kunnen ze dus elke huid ondersteunen. Een gezonde huidmicrobioom kan de eigen huid goed beschermen. Het huidmicrobioom kan echter worden aangetast zonder dat dit meteen tot uiting komt. Het is hierdoor altijd aan te raden om rekening te houden met het huidmicrobioom en hierbij op te letten met de producten die je op je huid aan brengt. Milde reinigingsproducten zorgen ervoor dat het microbioom niet wordt aangepast en producten met prebiotica, probiotica en postbiotica ondersteunen het microbioom.

Kennis leidt tot vertrouwen

Om je te onderscheiden van andere schoonheidsspecialisten is het belangrijk dat je veel kennis hebt van de huid en cosmetica. Kennis leidt tot vertrouwen. Hoe meer kennis je hebt hoe veiliger de cliënt zich zal voelen in jouw handen. Als schoonheidsspecialist is het dus belangrijk dat je goede voorlichting over huidverzorging en cosmetica kan geven. Speciaal hiervoor heeft U-Consultancy de masterclass module cosmeceuticals ontwikkeld. Dit is een van de masterclasses uit het opleidingstraject Medisch schoonheidsspecialist dermatologie. Het doel van de HBO-conforme opleiding is kennis en inzicht vergroten van dermatologische aandoeningen en de bijbehorende behandeling om relevante voorlichting te kunnen geven aan cliënten. In deze masterclass gaat het om de huidbarrière en ingrediënten in cosmetica. Met behulp van veel praktijkvoorbeelden leert u de belangrijkste werking van cosmeticaproducten kennen. Onze volgende masterclass cosmeceuticals geven wij op 4 oktober in Nieuwegein en 20 januari 2025 in Curaçao.

Bronnen

• Voeding, het microbioom en immuunziekten
  S.B.L. Koster1, H.B. Thio2
• Blaser, M. J. (2014). De beestjes in ons / druk 2:
  het belang van bacteriën.

Wil je meer weten over de opleidingen en masterclasses van U-Consultancy?

Klik hier en bekijk het complete aanbod op de opleidingspagina van U-Consultancy.