Massage Magazine, Rubriek: “Medisch”
Er bestaan verschillen tussen mannen en vrouwen, dat is duidelijk. Maar meer inzicht in het onderscheid in biologische functies tussen de seksen kan helpen gezondheidsbehoeften beter te begrijpen. Zo hebben mannen in het algemeen een dikkere huid, net als dat zij sterkere botten, pezen en ligamenten hebben dan vrouwen. Dat zou kunnen verklaren waarom een mannelijke cliënt vaker voorkeur heeft voor een steviger massage.
Overeenkomsten zijn er ook: mannen en vrouwen hebben tweeëntwintig paar dezelfde chromosomen. Echter, het drieëntwintigste paar – XX of XY – bepaalt of je biologisch respectievelijk een vrouw of man bent. En je geslacht veroorzaakt het verschil in de hoeveelheid en verhouding van mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen wat van invloed is op tal van factoren.
Moleculaire celbiologie
De biomedische wetenschapper Robin Hartman vertelt via een beeldverbinding vanuit Cambridge (Engeland) enthousiast over zijn promotieonderzoek. Hij onderzocht daarvoor of sekse een belangrijke rol speelt in (cardiovasculaire) gezondheid en ziekte: “Het verschil in geslachtschromosomen en geslachtshormonen tussen mannen en vrouwen draagt bij aan een andere ziekteontwikkeling. Zo komen auto-immuunziekten bijvoorbeeld vaker voor bij vrouwen.” Het vakgebied van Robin gaat over de moleculaire basis van het leven, en hoe bijvoorbeeld het DNA van cellen bij de verschillende geslachten andere uitkomsten tot gevolg heeft. En wat daarop van invloed is.” Robin beklemtoont dat het niet gaat over gender: “Sekse en gender zijn twee verschillende onderwerpen. Sekse verwijst naar biologische eigenschappen, zoals de chromosomen, voorplantingsorganen en hormonen. Gender daarentegen is gebaseerd op sociale factoren. Het gaat daarbij meer om maatschappelijke rollen, over normen en waarden. In mijn onderzoek konden we gender niet goed bestuderen en hebben we voornamelijk naar de biologische functies van de sekse gekeken.”
Biologische verschillen
Allereerst wat basale biologieles: “Chromosomen zijn een soort strengen die bestaan uit een stof die we DNA noemen. Elke cel heeft een kern met hetzelfde DNA. Daarin zitten de genen en die hebben codes met erfelijke eigenschappen.” Robin vervolgt: “Je DNA bevat de informatie die bepaalt hoe iemands lichaam zich ontwikkelt en hoe het werkt. Hoe het DNA gebruikt wordt, bepaalt uiteindelijk of een cel een spiercel wordt of zich bijvoorbeeld tot een levercel ontwikkelt.” Naast het hebben van het Y chromosoom of een tweede X-chromosoom wordt het verschil tussen de seksen voorgeschreven door de geslachtshormonen. “Dan gaat het vooral om het hormoon testosteron bij mannen en oestrogeen bij vrouwen.” Robin onderzocht hoe biologische verschillen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van andere ziekten: “Mijn proefschrift laat zien dat sekse het aan- en uitzetten van genen in cellen reguleert. Dat heeft gevolgen voor het weefsel. Zo reageren vaten bijvoorbeeld anders op testosteron dan op oestrogeen. Dit laatste hormoon beschermt vrouwen tot aan hun menopauze beter tegen hart- en vaatziekten.” Maar genen bepalen niet alles: de in het leven opgedane ervaringen hebben eveneens invloed op de gezondheid. Net als leefstijl, de ziektes die je gehad hebt, eventuele verslavingen en medicijngebruik. Alleen, hóe dat in zijn geheel bijdraagt aan verschillen tussen mannen en vrouwen, dat weten wetenschappers nog niet precies.
Het verschil in geslachtschromosomen en geslachtshormonen tussen mannen en vrouwen draagt bij aan een andere ziekteontwikkeling’
Vet versus spieren
Mannen hebben minder vet en bestaan voor ongeveer 15 % uit vetweefsel. Voor vrouwen ligt dat percentage op zo’n 25 %. En het spierweefsel? Mannen hebben er ongeveer 40-45 % van, terwijl vrouwen voor 25-35 % uit spierweefsel bestaan. Dan zijn er ook nog verschillen in lichaamsbouw: vrouwen zijn gemiddeld 10 tot 12 centimeter korter dan mannen en 20 tot 25 procent lichter. Zowel het verschil in lengte als in spiermassa heeft invloed op de spierkracht die geleverd kan worden. Robin: “Daarnaast zorgen geslachtschromosomen er waarschijnlijk voor dat zelfs het brein zich anders ontwikkelt en taken op een andere manier uitvoert.” Maar jammer genoeg is over het verschil tussen mannen en vrouwen in de medische wetenschap te weinig bekend. Robin: ““Er is dringend meer biomedisch onderzoek nodig naar verschillen tussen beide seksen. Maar biomedisch onderzoek vindt tot nu toe vooral plaats bij mannen. Door het bestuderen van de verschillen tussen mannen en vrouwen kun je kennis vergroten en onderzoeken of de aanpak van ziekte anders zou moeten zijn voor de verschillende seksen.”
Robin Hartman laat in zijn proefschrift zien dat sekse een belangrijke rol speelt in (cardiovasculaire) gezondheid en ziekte: “Hierbij beïnvloedt sekse het genetisch materiaal en de regulatie daarvan op meerdere manieren. Maar er is meer onderzoek nodig naar de precieze werking ervan.” Onderdeel van het promotieonderzoek dat Robin aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) uitvoerde, was een analyse van recente literatuur over genregulatie bij hart- en vaatziekten. “Van de 3071 studies die omhoog kwamen naar aanleiding van onze zoekterm in een literatuur database, vonden we slechts 75 studies waar aan zowel mannen als vrouwen deel namen. En van die 75 waren er niet meer dan 13 die apart naar de data van mannen en vrouwen keken.”
Wil je ook andere artikelen uit de serie “Medisch” lezen? Neem dan hier abonnement op Massage Magazine. Artikel werd gepubliceerd in editie 4/2022.
Tekst: Lizet van Triet / Op de foto: Robin Hartman, hoofdfoto: vecteezy.com
Wat vind jij?