Magnesium is op drie na het meest voorkomende mineraal in ons lichaam en is een essentiële voedingsstof, dat wil zeggen dat ons lichaam het niet zelf kan maken. Magnesium moet dus uit de voeding opgenomen worden, en is aanwezig in groene groenten (spinazie, romeinse sla, boerenkool, snijbiet, bietengroen, spruitjes, raapstelen, broccoli) en noten en zaden (pompoenzaad, sesamzaad en zonnebloempitten, amandelen, cashewnoten, paranoten); daarnaast in donkere chocola, avocado en biologische yoghurt. Er zijn ook dierlijke bronnen van magnesium, vooral vis zoals zalm, makreel en heilbot.
Tekst: Drs. Anna M. Kruyswijk- van der Heijden
Magnesium vervult een groot aantal functies, waaronder als hulpstof bij meer dan 300 enzymatische reacties in al onze cellen, met name van hart, spieren en nieren. Ongeveer de helft van onze magnesiumvoorraad bevindt zich in de botten.
Maagzuur
Onze overheid adviseert een ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) van 300-350 mg per dag, maar veel experts vinden een hogere inname van 600-900 mg per dag noodzakelijk. Een van de redenen hiervoor is dat de hoeveelheid magnesium in ons voedsel sinds de intensieve voedselproductie dramatisch is gedaald (1). Ook al zouden we voldoende bronnen van magnesium eten, dan nog bereiken we de gewenste hoeveelheid niet. In Nederland haalt bijna 30 procent van de volwassenen de ADH niet, en voor adolescenten is dit percentage nog hoger (2). Veel publicaties beschrijven de tekortsymptomen van magnesium, ook bij huidaandoeningen. Algemene symptomen van een magnesium deficiëntie zijn moeheid, hoge bloeddruk, ritmestoornissen van het hart, migraine en hoofdpijnen, duizeligheid, depressie, nervositeit, stressgevoeligheid, osteoporose, spierkrampen, spierzwakte en premenstrueel syndroom (3). Omdat magnesium betrokken is bij zoveel cel processen, is de lijst met tekortsymptomen zo divers en uitgebreid. Want magnesium is nodig voor de energieproductie in de cel waarbij ATP wordt gevormd; voor het werken van spieren, zenuwen en hersenen, en voor de handhaving van het evenwicht met calcium, natrium en kalium in en buiten de cel. Ook is magnesium nodig voor de aanmaak van maagzuur, en is het betrokken bij de verdediging tegen situaties van oxidatieve stress door de aanwezigheid van schadelijke stoffen (vrije radicalen), en bij de leverontgifting.
Pro-vitamine
Alles is met alles verbonden. Wanneer er een tekort aan magnesium is, functioneert het immuunsysteem minder goed en kan er gemakkelijk ontsteking (inflammatie) ontstaan in allerlei organen, ook in de huid. En dit des te gemakkelijker omdat een andere belangrijke stof voor de huid, vitamine D, magnesium nodig heeft om in zijn actieve vorm te komen (4,5). Zoals bekend wordt pro-vitamine D in de huid gevormd onder invloed van UV-B zonlicht. Een kleine hoeveelheid kan in de huid zelf geactiveerd worden voor plaatselijke effecten, maar het overgrote deel van het pro-vitamine D moet in twee stappen, namelijk eerst in de lever en daarna in de nieren, verder geactiveerd worden naar haar uiteindelijke vorm. Magnesium is noodzakelijk om de activatie in de nieren te laten plaatsvinden tot 25(OH)vitD(calcidol) ofwel vitamine D3. Vitamine D heeft een grote invloed op het evenwicht in het immuunsysteem en hiermee op bijvoorbeeld atopische dermatitis ofwel constitutioneel eczeem. We zien dan ook gemakkelijk ontstekingen zoals eczeem ontstaan wanneer een stof als magnesium deficiënt is. Hiermee is niet alles gezegd over eczeem, want heel veel andere factoren dragen bij aan huidgezondheid, zoals ook de darmmicroben. Maar de onlosmakelijke samenhang tussen alles wat voeding ons kan en moet brengen om gezond te kunnen zijn, in een perfect werkend raderwerk waar we nog nauwelijks iets van begrijpen, toont ons dat wij deze samenhang moeten respecteren en volgen.
Teveel
Om een tekort aan magnesium aan te vullen moeten we in de eerste plaats gebruik maken van magnesiumrijk voedsel, en dus minstens 250 gram groene groenten eten per dag plus andere bronnen. Maar dan nog hebben de meeste mensen een supplement nodig om de lang bestaande tekorten aan te vullen. Een supplement moet een goed opneembare vorm van magnesium hebben, zoals de citraat- of bisglycinaatvorm. Heel interessant is de transdermale vorm van magnesium, namelijk magnesiumzout voor in een bad of voetbad. De huid neemt gemakkelijk magnesium op, blijkt uit oud en nieuw onderzoek.
Zoutwinning
Magnesiumzout is totaal iets anders dan gewoon zout, keukenzout. Dit laatste, natriumchloride, is een geraffineerde vorm van het zout dat uit zoutmijnen wordt gewonnen. In Noord-Nederland en Twente bevindt zich een aantal zoutwinningsgebieden van natriumchloride. Maar er zijn ook magnesiumzoutbronnen, met name in Veendam in Groningen, waaruit verschillende vormen van magnesium worden geproduceerd. Behalve in Nederland zijn er overigens overal ter wereld zoutwinningsgebieden, soms met bijzondere zoutvormen. De bekendst is de Dode Zee, waarin je door het hoge zoutgehalte vanzelf blijft drijven als je erin wilt gaan zwemmen. Dit Dode Zeezout heeft heilzame eigenschappen door de rijke mineraal samenstelling, waaronder een hoog magnesiumchloride gehalte en daarnaast kalium, natrium, calcium en zwavel. Veel mensen met chronische huidproblemen zoals dermatitis en psoriasis knappen op door de geneeskrachtige eigenschappen van dit zout, in de vorm van een toename van hydratie, desinfectie, reiniging en exfoliatie, en een verbetering van de huid barrièrefunctie (6).
Epidermis
Interessant is dat de opname van magnesium door het stratum corneum van de epidermis bevorderd wordt door de haarfollikels, die een soort van opening geven voor passage. Onderzoek laat zien dat wanneer de haarfollikels worden dichtgestopt, er veel minder passage van magnesium plaatsvindt dan zonder dichtgestopte haarfollikels (7). Penetratie wordt mede bevorderd door een hoge concentratie van het magnesiumzout, en bij een hogere watertemperatuur en langere tijdsduur van blootstelling. De meest gebruikte vormen van magnesiumzout voor in bad zijn magnesium chloride uit de zoutmijnen in Veendam, en magnesium sulfaat. Het laatste heet ook wel bitterzout of epsom salt, en is gemakkelijk verkrijgbaar en goedkoop. Een flinke schep in een voetbadje doet na een dag hard werken al wonderen voor ontspanning en pijn. Maar ook geregeld in een behoorlijk warm bad liggen met een flinke hoeveelheid magnesium sulfaat of magnesium chloride, gedurende minstens een half uur, doet het magnesium goed opnemen. Hierna kunnen de gunstige effecten geleidelijk merkbaar worden, waarvan een grotere ontspanning meestal de eerste is. Van magnesiumzouten wordt overigens ook gebruik gemaakt bij het bekende ‘floating’, en in de ‘zoutkamers’, waar mensen halotherapie voor longen en huid kunnen ondergaan. Denk vooral ook aan magnesium voor een gezonde huid.
Literatuur lijst is op te vragen bij de redactie.
Drs. Anna M. Kruyswijk- van der Heijden heeft 30 jaar als praktiserend arts met voeding gewerkt (o.a. als huisarts en integraal werkend arts). In 2008 is zij overgestapt naar preventie met de oprichting van ‘Jouw Voeding’, een organisatie voor lezingen, cursussen en onderwijs over en onderzoek naar voeding en gezondheid. www.jouwvoeding.com
Wat vind jij?